In vergelijkende tests zal SSD zeer vaak als het betere opslagmedium uit de bus komen. Toch zijn er voldoende situaties waarin die oude gouden HDD zijn dienst nog doet. We nemen beide populaire opslagtypes onder de loep.
Met een opslagschijf kan je het interne geheugen van je laptop of desktop uitbreiden. Hoewel de gemiddelde pc vandaag over meer opslag beschikt dan de gemiddelde gebruiker ooit vol zal krijgen, is een externe schijf nog steeds een handig medium om back-ups te maken van belangrijke bestanden. Vandaag zijn twee type opslag courant in omloop: SSD en HDD.
Er wordt wel eens geopperd dat de dagen van HDD stilaan geteld zijn en dat SSD het superieure medium is. In de realiteit is het echter zelden zwart-wit en ook de vergelijking tussen SSD en HDD zal eerder grijs kleuren. Beide opslagtypes hebben hun voordelen, maar ook hun tekortkomingen. We vergelijken voor verschillende aspecten en in verschillende situaties wanneer welk medium het best tot zijn recht komt.
lees ook
Pure Storage: ‘Er zullen geen HDD’s meer verkocht worden na 2028’
HDD: een draaiende platenspeler
De verschillen tussen SSD en HDD worden voornamelijk veroorzaakt door de architectuur van de schijf. We dienen dus eerst goed te begrijpen hoe een SSD- of HDD-schijf opgebouwd is, te beginnen bij HDD, de oudste van de twee. HDD staat languit voor hard disk drive en wordt in de volksmond simpelweg ‘een harde schijf’ genoemd.
In die harde schijf zitten kleine plaatjes en een magneetarm. Een HDD werkt dus met een beetje verbeelding zoals een platenspeler. Kopieer je een bestand naar de harde schijf, dan wordt er binnenin een heel mechanisch proces in gang gezet waarbij een plaatje onder de arm schuift die dat laat ronddraaien. Het aantal toeren dat dat plaatje kan draaien per minuut bepaalt de schrijf- en leessnelheid van je harde schijf, uitgedrukt in RPM ofwel rounds per minute.
De werking van een HDD klinkt vandaag wat archaïsch en om die reden laten pc-fabrikanten de technologie hoe langer hoe meer ook links liggen. In het interne geheugen van hedendaagse laptops zal je nagenoeg geen HDD meer aantreffen, bij desktops is de koek eerlijker verdeeld over HDD en SSD.
SSD: opslag in een flits
Een SSD, ofwel solid state drive, maakt geen gebruik van mechanische componenten, maar bestaat uit meerdere ‘blokken’ flashgeheugenchips die in gang worden gezet door elektrische impulsen. Dat betekent niet dat je SSD voortdurend stroom nodig heeft om te functioneren: flashgeheugen is niet-vluchtig zoals RAM en data blijven dus ook zonder stroomtoevoer bewaard.
Deze manier van werken heeft één groot voordeel ten aanzien van HDD: snelheid. Tegen dat een HDD-schijf het plaatje juist heeft gelegd, heeft een SSD een bestand al gelezen. Een HDD haalt met moeite leessnelheden van 250 MB/s, heel uitzonderlijk 500 MB/s, terwijl goedkope SSD’s vaak al het vijfvoudige kunnen. Bijgevolg is ook de latentie van een SSD lager dan bij HDD.
De snelheid van een SSD is op zijn beurt dan weer afhankelijk van verschillende factoren. Eerst en vooral komen SSD’s in verschillende vormen en maten. De eerste generaties SSD’s kwamen in een 2,5 inch-formaat, maar sinds de introductie van de M.2-standaard is er meer variatie gekomen. Belangrijker voor de snelheid is echter de gebruikte bandbreedte. SSD steunden aanvankelijk net als HDD op SATA, nieuwere modellen verkiezen PCIe 3.0/4.0 en NVMe.
Door die nieuwe connectiestandaarden spreken we bij SSD-snelheden niet langer meer over megabytes, maar gigabytes per seconde. De SSD’s uit de duurdere prijsklassen voegen bovendien nog DRAM-cache toe om nog sneller te kunnen lezen en schrijven. Maar een SSD biedt meer dan snelheid: dit type opslag werkt ook geruisloos en is energiezuiniger voor je apparaat (al spreekt recent onderzoek dit net tegen).
Prijs per gigabyte
Tot dusver slaat de balans in het voordeel van SSD uit. Maar ook HDD heeft nog steeds zijn troeven. Zo is over het algemeen de opslagcapaciteit van een harde schijf hoger, al hang dit natuurlijk ook af van het type schijf, merk en de prijs. Hier hoort eveneens de nuance bij dat HDD’s omwille van de mechanische componenten meer ruimte nodig hebben voor dezelfde opslagcapaciteit dan SSD’s.
HDD is een interessante optie om bijvoorbeeld een back-up van je volledige Windows-pc te maken. Voor een back-up is een hoge snelheid immers niet zo belangrijk. Ook in datacenters zijn HDD’s nog het dominante medium om de enorme hoeveelheden data die gepaard gaan met AI en andere technologische hypes de baas te kunnen.
Over prijs gesproken, dit is misschien wel de voornaamste reden om HDD te verkiezen. De prijs per gigabyte blijft lager liggen voor HDD (gemiddeld 0,02 tot 0,03 dollar per gigabyte) en lijkt ook alleen maar te dalen. Cloudopslagspecialist Backblaze verwacht dat het vanaf 2025 mogelijk zal zijn om HDD-opslag te kopen aan één (dollar)cent per gigabyte. Ook in de SSD-markt zien we de prijzen dalen, maar minder snel en gemiddeld liggen die vandaag rond de tien (dollar)cent per gigabyte, weer afhankelijk van het merk en model.
Wat leeft het langst?
Over welk opslagtype de langste levensduur heeft, is het debat veel minder eensgezind. De lichaamsbouw van een HDD is brozer dan een SSD. De arm of de schijfjes kunnen beschadigd geraken wat nefast is voor de prestaties van de schijf. Dit is nog een reden waarom fabrikanten van mobiele apparaten SSD verkiezen. Een SSD-schijf heeft geen bewegende onderdelen en is daardoor meer resistent tegen een valpartij of andere grillen van de buitenwereld.
Maar ook SSD’s hebben een houdbaarheidsdatum. De achilleshiel zit in de manier hoe SSD’s gebouwd zijn. Iedere flashgeheugencel kan maar een bepaald aantal keren overschreven worden vooraleer ze ‘afsterft’, op het aantal leescycli heeft dit geen impact. Er zijn twee parameters waar je bij de aanschaf van een SSD naar kan kijken om de levensduur te voorspellen. Deze cijfertjes kan je zelf uitrekenen, maar de complexe rekensom laten we aan gediplomeerde wiskundigen over.
- TBW (terabytes written): het totale aantal terabytes dat je op een SSD kan wegschrijven.
- DPDW (drive writes per day): het volume dat je per dag kan overschrijven.
Hoe hoger deze parameters, hoe langer je SSD het zou moeten volhouden, maar ook welke hoeveelheden data je elke dag op je schijf loslaat, zal de levensduur beïnvloeden. Dat kan wel eens voor misverstanden tussen gebruiker en fabrikant zorgen omdat de schijf het sneller begeeft dan beloofd bij aankoop. Merkbare prestatieverminderingen beginnen zich voor te doen van zodra zeventig procent van de totale capaciteit opgebruikt is.
Onderzoek door Backblaze lijkt wel aan te tonen dat wanneer HDD en SSD op dezelfde manier gebruikt worden, SSD’s het gemiddeld langer uitzingen. Tijdens de eerste vier jaar blijft het uitvalpercentage dicht bij elkaar liggen, maar vanaf jaar vijf is het verval bij HDD’s significant hoger (3,55% tegenover 0,92%). Over hoe SSD’s zich na vijf jaar staande houden, is weinig cijfermateriaal beschikbaar.
Er bestaat een arsenaal aan softwareprogramma’s die je kan installeren op je pc om de gezondheid van je opslagschijf op te volgen, zoals CrystalDiskInfo. Fabrikanten bieden vaak ook zelf een ondersteunende software aan bij hun producten. Een derde trucje is gebruik maken van Windows PowerShell. Typ in de commandoregel Get-PhysicalDisk | Get-StorageReliabilityCounter | Select Wear in en de waarde die onder Wear komt, toont hoeveel je van de totale capaciteit hebt opgebruikt.
Opgelet voor bitrot
Dan is er nog een ander fenomeen dat je bestanden kan bedreigen en zowel HDD’s als SSD’s aantast: ‘bitrot’. Dit treedt voornamelijk op bij schijven die voor lange tijd inactief blijven. Elektromagnetische stralingen uit de omgeving zijn in staat de magnetische zones op de schijf van de HDD te beïnvloeden, wat zogenaamde bit flips veroorzaakt. Bij SSD’s wordt dit veroorzaakt door het verzwakken van de elektrische lading in de cellen.
De ingebouwde veiligheidsmechanismen doen hun werk niet omdat de schijf inactief is waardoor gegevens letterlijk ‘wegrotten’ op je schijf en definitief kunnen verloren gaan. Om de kans op bitrot zo laag mogelijk te houden, activeer je je schijf best één of twee keer per jaar. Is de levensduur van je schijf overschreden, dan is bitrot haast niet meer te voorkomen en is het tijd je bestanden elders onder te brengen. Ook ‘klassieke’ opslagmedia zoals tapes, cd-roms en usb-sticks zijn hier niet immuun voor, al gaat de ene drager sneller kapot dan de andere.
lees ook
Bewaar jouw documenten, nu het nog kan
SSD of HDD: conclusie
Welk opslagtype moet je nu kiezen? Het antwoord is afhankelijk van wat je moet bewaren, voor welk doeleinde en wat door je apparaat(en) wordt ondersteund. Voor bestanden die nog actief worden gebruikt binnen de organisatie, zijn de hogere kopieer- en leessnelheden van SSD’s een grote troef. Voor ‘passievere’ opslag biedt HDD dan weer een goedkoper alternatief.
SSD zal HDD dan ook nog niet onmiddellijk volledig vervangen en beide typen schijven kunnen perfect in combinatie met elkaar gebruikt worden. Verscheidene voorspellingen beweren dat bedrijven nog zeker tot het einde van het decennium zullen blijven investeren in harde schijven. Onderstaande tabel zet de belangrijkste voordelen van elk type drager nog eens naast elkaar.
| SSD | HDD |
| Hogere lees- en schrijfsnelheden | Lagere prijs per gigabyte |
| Energiezuiniger | Beste optie voor ‘passieve’ opslag |
| Minder broos | |
| Beste optie voor ‘actieve’ opslag |
SSD zal HDD nog niet onmiddellijk volledig vervangen.
Opslag in de cloud: heb je nog een schijf nodig?
Vandaag doen we bijna alles in de cloud en er bestaat dan ook een ruim aanbod aan (gratis of betaalde) diensten die je een stukje virtuele opslag aanbieden. Bij het aansluiten van een abonnement op Microsoft 365 of Google Workspace krijg je ook automatisch een pakket cloudopslag mee. Je kan de vraag dus stellen of je anno 2023 nog nood hebt aan fysieke dragers.
lees ook
Na Dropbox schrapt ook Microsoft onbeperkte opslag in OneDrive
Het antwoord is eigenlijk hetzelfde als op de vraag of je voor SSD en HDD moet kiezen. Cloudopslag heeft zijn voordelen ten aanzien van fysieke opslag, maar ook beperkingen. Een ontegensprekelijk voordeel van cloud is het gebruiksgemak en de beschikbaarheid. Bestanden zijn altijd en overal bereikbaar zolang je maar een internetverbinding hebt. Dus geen geknoei met kabels.
De beveiliging van cloud is een tweesnijdend zwaard. De diensten van erkende providers versleutelen je bestanden in een kluis en bieden ook de nodige middelen om je account te beveiligen. Die moet je veelal wel zelf aanzetten als gebruiker. Daar loopt het vaak mis bij bedrijven en daarom zijn cloudkluizen populaire doelwitten voor cybercriminelen. De beveiliging van een SSD/HDD is dan veel simpeler: what you see, is what you get.
Net als bij een SSD of HDD is ook de capaciteit van cloudopslag niet eindeloos. Je krijgt maar een klein stukje op de server van de provider. Heb je voldoende aan de hoeveelheid opslag in de basisformules, dan biedt cloudopslag vaak een goedkope oplossing maar eens dat vol zit, dien je je abonnement te upgraden en kunnen de jaarlijkse kosten hoog oplopen.
Ook hier is het geen of-of-verhaal, maar net hoe je beide opslagtypen in combinatie met elkaar kan gebruiken om veilige opslag van je belangrijkste bestanden te verzekeren. We sluiten daarom af met een herhaling van de gouden regel voor back-ups, in het vet voor nadruk: 3-2-1. Zorg dat je altijd drie versies hebt van je bestanden (naast het origineel twee kopieën), op twee verschillende dragers, waarvan één extern.