Na een marathonvergadering lijkt een doorbraak te zijn gevonden in de AI Act. Een toegeving ten aanzien van opensourcemodellen moet alle partijen verzoenen. De tijd tikt om alles tijdig rond te krijgen.
De verschillende Europese instituten verzamelden gisteren rond 14u in Brussel om het nog eens over de AI Act te hebben. Een wetsvoorstel ligt al enkele maanden op tafel, maar de laatste details zorgen voor veel discussie. De vergadering van gisteren verliep dan ook niet zonder slag of stoot. Een kapotte drankautomaat en te weinig koffie deden de frustraties hoog oplopen, schrijft Reuters. Na bijna 24 uur onderhandelen staan de betrokken partijen dan toch dicht tegen een akkoord.
Lidstaten liggen dwars
In het voorjaar zag het er nochtans goed uit voor de AI Act. Bij een eerste cruciale stemming voor het Europese Parlement kreeg het wetsvoorstel een overtuigende meerderheid achter zich. De wet mocht zo doorgaan naar de Europese Raad, maar vanaf daar begon de motor te sputteren. Plots begonnen Duitsland, Frankrijk en Italië dwars te liggen, niet de minste lidstaten binnen de Unie. Onderwerp van discussie is wat met de zogenaamde foundational models waar veel AI-toepassingen op gebouwd zijn moet gebeuren.
lees ook
Dag des oordeels voor Europese AI Act: “misbruik van AI mogen we niet aanvaarden”
De vrees was dat de voorgestelde regels niet alleen Amerikaanse bedrijven, maar ook Europese spelers in het AI-veld zouden treffen. Twee van de grootste Europese partijen binnen artificiële intelligentie, Mistral en Aleph Alpha, komen niet toevallig uit Frankrijk en Duitsland. Er heerste onder Europese parlementariërs dan ook het sentiment dat er een heuse techlobby actief was om het voorstel te fnuiken.
Een tegenvoorstel dat de dwarsliggende lidstaten indienden, was om bedrijven zichzelf te laten reguleren. Dat was voor de Europese Commissie absoluut geen optie. Bedrijven zouden dan uit eigenbelang handelen en zichzelf niet de nodige standaarden opleggen voor hun producten, klinkt het. Er bestaan initiatieven vanuit de industrie om gecoördineerd samen te werken, zoals de pas opgerichte AI Alliantie. Je kan je echter afvragen hoe impactvol dat project echt kan zijn als één van de belangrijkste spelers van het moment, OpenAI, zich er niet achter schaart.
Salomonsoordeel
De bijeenkomst van gisteren probeerde tot een compromis te komen waarin alle partijen zich kunnen vinden. Het uitgangspunt blijft in principe onveranderd: de AI Act moet het gebruik van systemen waarvan het gebruik ‘systemische risico’s’ inhoudt verhinderen of minstens inperken. Ook zullen bedrijven die LLM’s trainen en aanbieden voor commerciële doeleinden transparant moeten communiceren over hoe ze aan hun data komen en hebben verwerkt.
De uitzondering op de regel zouden opensource modellen kunnen zijn. Opensource betekent in de regel dat toegang tot een model volledig vrij is en de ontwikkelaars erachter dus geen commerciële motieven hebben. Dat zou Mistral, Aleph Alpha en andere Europese opensource-spelers aan minder strenge regels onderwerpen, tenzij Europa oordeelt dat hun technologie hoogrisicovol is. Wat over andere luiken van de AI Act zoals het gebruik van biometrische identificatie in publieke ruimtes uit de bus is gekomen, is nog niet bekend.
Race tegen de klok
Hoe dan ook is tijd niet de vriend van de Europese Unie. De AI Act is al jaren in de maak, maar de technologie evolueert zo snel dat de wet voortdurend achter de feiten aanloopt. In een tijdsspanne van negen dagen zagen we AWS een nieuwe chatbot lanceren, vierde ChatGPT zijn eerste verjaardag en lanceerde Google zijn meest krachtige AI tot nu toe. De AI-storm zal niet snel gaan liggen.
lees ook
Google onthult Gemini, zijn meest krachtige AI-model tot nu toe
Er zijn ook politieke argumenten om de wettekst dit jaar nog af te ronden. Volgend jaar staan er Europese parlementsverkiezingen op het programma en alle verkiezingsgekte zal de AI Act wellicht dan tijdelijk naar het achterplan duwen. Als voorzitter van de Europese Raad wil Spanje absoluut deze slag nog slaan. Op 1 januari neemt België dat stokje over. Als er één ding is waarin België Europees kampioen is, dan is het wel in politieke compromissen.