De Qualcomm Snapdragon X Elite en Plus zijn in het wild beschikbaar. Qualcomm claimt dat zijn nieuwste laptopchips voor het eerst volwaardige concurrenten zijn van de beste x86-processoren van Intel en AMD. Klopt dat, en ontpopt ARM zich eindelijk tot een echt alternatief voor de Windows-laptop?
Ondanks herhaaldelijke pogingen van Microsoft en Qualcomm toonde Apple als eerste dat een ARM-gebaseerde processor een goed idee is voor een kantoorlaptop. Wie Windows op ARM wilde riskeren, moest genoegen nemen met de SQ-processors van Microsoft, afgeleid van het Snapdragon 8cx-platform van Qualcomm. Die CPU’s waren geen hoogvliegers, en konden eventuele voordelen van de ARM-architectuur tegenover x86 niet waarmaken. In feite stopten Microsoft en Qualcomm veredelde smartphone-processors in een laptopbehuizing.
Die stiefmoederlijke behandeling is officieel voorbij. Na maanden van hype ligt de Microsoft Surface Laptop 7 in de rekken, met onder de motorkap een Qualcomm Snapdragon X Elite, of X Plus. Beide chips zijn gebouwd op de ARM-architectuur met laptops in het achterhoofd. In aanloop naar de lancering kon Qualcomm niet stil blijven over hun prestaties: ze zouden Core-CPU’s van Intel en Ryzen-processors van AMD overtreffen.
lees ook
Qualcomm Snapdragon X: beter voor de batterij?
Grote woorden, maar kloppen ze ook? ITdaily heeft de afgelopen week twee van Microsofts nieuwste laptops op de pijnbank laten zweten: één exemplaar met Qualcomm Snapdragon X Elite, en één lichtere versie met Qualcomm Snapdragon X Plus. We zetten de chips tegenover Core i- en Core Ultra-processors van Intel, en een Ryzen 7-chip van AMD. Heeft Qualcomm eindelijk een ARM-krachtpatser voor Windows gebouwd?
Vijf gladiatoren in de CPU-arena
Om onze tests zo realistisch mogelijk te houden, vergelijken we de chips in laptops met een gelijkaardige uitrusting. 16 GB RAM is de norm, en alle toestellen hebben ingebouwde graphics.
De Qualcomm Snapdragon X1E-80-100 (Elite) heeft twaalf Qualcomm Oryon-rekenkernen aan boord, samen met 42 MB totale cache. De chip heeft een basiskloksnelheid van 3,4 GHz, met een maximale boostfrequentie van 4 GHz op één kern.
Kleine broer Qualcomm Snapdragon X1P-64-100 (Plus) heeft tien rekenkernen en evenveel cache (42 MB). De kernen zijn geklokt op 3,4 GHz, zonder boost-optie. Beide chips hebben evenveel kernen als threads, en kunnen dus niet overweg met multithreading op één Oryon-core.
We vergelijken eerst en vooral met een Intel Core i7-1655U. Die klassieke Intel Core-chip heeft een iets complexere configuratie met tien kernen in totaal, waarvan twee P-kernen met hyperthreading en acht E-kernen zonder, goed voor twaalf threads in totaal. De chip heeft een maximale kloksnelheid van 4,8 GHz op de P-kernen en 3,6 GHz op de E-kernen. Intel voorziet 12 MB aan cache.
Daar tegenover zetten we een splinternieuwe Intel Core Ultra 7 155H. Die is geoptimaliseerd voor iets stevigere laptops, en wekt meer warmte op dan de andere CPU’s uit deze vergelijking. De processor heeft zestien kernen waarvan zes P-kernen (4,8 GHz), acht E-kernen (3,8 GHz) en twee ultrazuinige cores. De chip komt met 24 MB cache en ondersteunt maximaal 22 threads.
Tot slot betrekken we de AMD Ryzen 7 7840U bij de vergelijking. Deze chip heeft acht identieke kernen met multithreading, goed voor zestien threads. De basiskloksnelheid bedraagt 3,3 GHz, met een theoretische boostfrequentie tot 5,1 GHz. AMD levert 16 MB L3-cache en 8 MB L2-cache.
lees ook
ARM, x86 en RISC-V: het verschil uitgelegd
Iedere fabrikant brengt zijn eigen visie naar de arena. Qualcomm gaat voor de ARM-architectuur met kernen die ieders één thread ondersteunen, terwijl Intel P- en E-kernen combineert. AMD houdt het opnieuw simpel en kiest voor minder kernen, maar multithreading over de hele lijn.
Renderen op maat van de CPU
We kijken eerst naar de Cinebench 2024-test. Die meet op basis van render-workloads de pure prestatie van een CPU, zowel per kern als in totaal. De benchmark is geoptimaliseerd voor x86 en ARM, en levert resultaten op die we over de architectuur heen kunnen vergelijken.
Hier zien we meteen dat Qualcomm niet gelogen heeft. De ARM-chips zijn absolute krachtpatsers vergeleken met de x86-processors. Dit type workload profiteert van de vele efficiënte threads die zoveel mogelijk rekenkracht kunnen gebruiken. De aanpak van één thread per kern met alle kernen, werpt z’n vruchten af. De Qualcomm Snapdragon X Elite is de absolute kampioen, maar ook de Qualcomm Snapdragon X Plus overtreft de x86-competitie.
Kijken we naar individuele kernen, dan liggen de resultaten dichter bij elkaar. Ook hier scoren de splinternieuwe Qualcomm-chips echter even goed of beter dan de equivalenten van Intel, al is het verschil kleiner. AMD’s aanpak met de Ryzen 7-CPU berust sterk op multithreading, dus hier valt de Ryzen 7 7840U achterop.
Meer diverse workloads
De Geekbench 6-test levert iets genuanceerdere resultaten op, aangezien die de CPU-prestaties niet alleen test op vlak van rendercapaciteiten. De test simuleert de kracht van de processor voor meer alledaagse workloads, zoals kantoorwerk. Ook deze test werkt native op x86 en ARM.
De resultaten verschuiven een beetje, maar we zien nog steeds een duidelijke trend: de Qualcomm Snapdragon X Elite blijft de snelste chip in de vergelijking. Omdat de workloads verschillen en iets realistischer zijn, komt het voordeel van multithreading meer naar boven. De AMD-CPU presteert beter en de Intel Core Ultra 7 komt op het niveau van de Snapdragon X Elite. De Snapdragon X Plus moet net een beetje onderdoen.
De Intel Core i7-1355U is het kneusje. Intel heeft voor deze processor de kaart van de efficiëntie getrokken, met maar twee krachtige kernen gecombineerd met acht ondersteunende cores. Die aanpak is voorbijgestreefd, zoals onze tests aantonen.
We proberen chips en laptops tijdens onze tests tot het uiterste te drijven, om te zien of en hoeveel de maximale frequentie van een CPU dipt onder zware last. Dat throttlen gebeurt bij veel toestellen redelijk snel: de chip kan even werken op boostsnelheid, maar zakt dan snel terug zodat de laptop niet oververhit. Het valt op dat de Snapdragon X-chips maar erg weinig moeten throttlen.
Nagekomen belofte
Uit deze resultaten kunnen we alvast enkele conclusies trekken. De ARM-chips van Qualcomm zijn duidelijk meer dan competitief. Op het vlak van hardware-prestaties kunnen ze zich niet gewoon meten met x86, de Elite-chip overtreft de concurrentie zelfs op alle vlakken terwijl de Plus-CPU enkel de krachtigste Intel Core Ultra 155H net moet laten voorgaan in bepaalde workloads.
Qualcomm heeft met andere woorden zijn belofte waargemaakt. Onder de motorkap van de Microsoft Surface Laptop 7 zit een CPU die bestaande chips het vuur aan de schenen legt. Daarbij merken we nog op dat de chip tijdens deze en andere tests relatief koel blijft, en de ARM-laptops zelf over het algemeen niet hard moeten zwoegen om de prestaties te leveren. Zelfs onder zware last zijn de ARM-chips een stuk stiller dan we van Intel- of AMD-laptops gewend zijn.
Wat met emulatie?
In de praktijk is het verhaal nog wat genuanceerder. Qualcomm heeft capabele chips gebouwd op maat van Windows-laptops, en Microsoft heeft nog lang niet alle belangrijke partners en ontwikkelaars kunnen overtuigen om hun code te optimaliseren voor ARM. Draai je software gebouwd voor x86 op een ARM-laptop, dan loopt die code door de Prism-emulator van Microsoft. Dat levert extra werk voor de CPU op.
Dat emulatieverhaal is meer een verantwoordelijkheid van Microsoft dan van Qualcomm, maar het is wel relevant voor de werkelijke prestaties van de chips. Als het gros van de software die je draait eerst door de emulatielaag moet, zal de ervaring van de prestaties van de Snapdragon X-CPU’s anders zijn.
Daarom draaien we finaal nog een oudere Cinebench-test, die niet geoptimaliseerd is voor Windows op ARM. Wat blijft nog over van de CPU-prestaties na emulatie?
De Snapdragon X-chips zijn plots niet meer de snelste van de klas, omwille van de inspanning die de Prism-emulatielaag op de achtergrond vergt. Zowel voor single- als multicore-workloads verdienen de nieuwste processors van Intel en AMD opnieuw de kroon. Het valt desalniettemin op dat de ARM-chips ook met emulatie in dezelfde categorie meespelen. Ze blijven krachtiger dan de Intel Core i7-1355U.
De hardware ligt er
Qualcomm heeft woord gehouden. Voor het eerst zien we krachtige ARM-chips op maat van Windows-laptops. Het ging tijd worden ook: Apple toonde in 2020 al de eerste MacBooks met ARM-CPU en ook in datacenters wordt de architectuur intussen omarmd.
De Snapdragon X Elite en kleine broer Snapdragon X Plus spelen meteen mee op het hoogste niveau. Op vlak van prestaties lossen deze chips de verwachtingen helemaal in. Bij workloads native voor ARM overtreffen ze hun concurrenten van Intel en AMD vlotjes.
Haal je applicaties noodgedwongen wel door de Prism-emulatielaag, dan zijn de Snapdragon X-chips ruim krachtig genoeg om nog steeds op niveau te presteren. Intel en AMD overtreffen, lukt dan evenwel niet meer. De bal ligt nu in het kamp van Microsoft: Qualcomm heeft knappe hardware opgeleverd die in alle scenario’s goed tot heel goed presteert. Het succes van het ARM-verhaal, zal nu voor een stuk afhangen van de hoeveelheid native-applicaties die voor Windows op ARM verschijnt.