Enorme gegevensbestanden, on-premises servers, een performant draadloos netwerk, Salesforce-integratie, en ook wat kunst. We bezoeken het pas gerenoveerde KMSKA met een focus op IT en technologie die Rubens zou doen keren in zijn graf.
Het Koninklijk Museum voor Schone Kunsten in Antwerpen (KMSKA) imponeert met een prachtige, monumentale gevel. Bovenaan de trappen zitten statige ongebruikte inkomdeuren. Ook de officiële entree, die zich een beetje verder aan de zijkant bevindt en de bezoeker meteen in een strakke kraakwitte ruimte onderdompelt, laten we links liggen.
Voor onze afspraak met Chantal Lefeber, Head of ICT bij het museum, breken we per ongeluk binnen langs de personeelsingang achteraan. Voor we het goed en wel weten staan we oog in oog met een alerte bewaker tussen de keldergewelven van het KMSKA, die zich eigenlijk op het gelijkvloers bevinden. Via Teams Walkie Talkie staat hij in contact met het controlecentrum en is het misverstand snel uitgeklaard.
Snel gebouwd, minder snel verbouwd
“Zullen we beginnen met een korte rondleiding”, vraagt Lefeber? Wouter Vandersyppe en Nele De Bruycker van creatief designbureau Little Miss Robot zijn intussen ook aangekomen. Zij verzorgden verschillende digitale ervaringen voor het museum waaronder de KMSKA-app. We zijn vandaag te gast om een blik te werpen op de IT ten dienste van het mooie gebouw en de impressionante kunst.
Het duurde aan het einde van de negentiende eeuw maar zes jaar om het museum te bouwen. De rennovatie die in 2011 van start ging, nam bijna dubbel zo lang in beslag. Lefeber staat al sinds 2007 aan het hoofd van de ICT-afdeling van het KMSKA en was gedurende heel het rennovatieproces betrokken partij, zodat een doordachte IT-strategie deel uitmaakte van het project. In 2017 startte dan de samenwerking met Little Miss Robot.
Lefeber heeft een redelijk unieke job. Dat stipt ze zelf aan: “De meeste musea in ons land hebben hun IT niet in eigen beheer en zeker niet altijd een volwaardig IT-departement. Het KMSKA heeft dat wel.” In Antwerpen zorgt Lefeber samen met voorlopig één collega, maar binnenkort twee, dat de bits en bytes vlotjes dansen.
4G-ontvangst
We wandelen door een keldergang met verschillende zichtbare wifi-toegangspunten aan het plafond. We zijn nog niet met het draadloze netwerk verbonden maar ook aan mobiel bereik is er geen gebrek.
“In heel het museum is er ontvangst voor de netwerken van Telenet, Orange en Proximus”, vertelt Lefeber. “De providers hebben speciaal netwerktoegang voorzien in het gebouw zelf. Dat moet, want anders komt er door de muren niets binnen. Het KMSKA is een openbaar gebouw dat in noodgevallen als crisiscentrum kan dienen. Goede mobiele ontvangst is daar één van de vereisten voor.” De uitrol van 5G is hier nog niet gestart, vernemen we.
Telenet, Orange en Proximus hebben netwerktoegang voorzien in het gebouw zelf.
Chantal Lefeber, Head of ICT
Via de keldergang komen we bij de bibliotheek van het museum. “Eigenlijk mogen we deze binnenweg niet gebruiken”, glimlacht Lefeber, terwijl ze ons er toch door loodst, richting de nieuwe witte inkomhal. Daar valt meteen een groot scherm op met een interessante digitale ervaring, niet ontwikkeld door Little Miss Robot. Om digitale verhalen te vertellen, nam het KMSKA De chinezen en Mojuice onder de arm. Wat verder zien we enkele strakke geautomatiseerde kassa’s. “Ook die hebben wij niet gemaakt”, lacht Vandersyppe. “Ze volgen wel dezelfde visuele stijl als onze KMSKA-app.”
Op stap met de app
Die gratis applicatie is een digitale compagnon voor wie het museum wil bezoeken. “De app bevat suggesties voor tours door de klassieke en de moderne collectie, samen met een routebeschrijving”, vertelt Vandersyppe. “De toepassing doet dubbel dienst als audiogids. Bovendien vind je er alle kunstwerken, met de optie om een beetje in te zoomen.”
Wat je niet vindt in de app, zijn hightech fratsen zoals indoor locatiebepaling. “We kiezen opzettelijk niet voor fancy gimmicks”, verduidelijkt Vandersyppe. “We mikken op een degelijke ervaring die zoveel mogelijk mensen betrekt. Zo is de app meertalig en zelfs bruikbaar door mensen die niet goed kunnen zien of horen. Bovendien moet de app het bezoek ondersteunen, maar zijn het de kunstwerken die de show stelen.”
Geen portalen, geen wachtwoorden
Wij hadden de app vooraf al binnengehaald op onze smartphone uit vrees voor eventuele slechte connectiviteit. Een ongegronde vrees, zo blijkt, aangezien er een publiek wifinetwerk beschikbaar is doorheen heel het KMSKA. Inloggen kan zonder wachtwoord of zelfs portaal.
Dat is frappant, want als grote openbare instelling flirt het KMSKA met de wet op elektronische communicatie, die van de aanbieder van openbare netwerken wel vraagt om de gebruikers te identificeren. Een portaal is dan meestal de norm, maar natuurlijk is een extra drempel voor gebruikers waar het museum niemand mee lastig valt.
Drempels zijn nooit een goede zaak. “Dat geldt ook voor de app”, zegt De Bruycker. “Aanvankelijk wilden we mensen met een account laten werken, zodat ze bijvoorbeeld favoriete kunstwerken kunnen bijhouden of synchroniseren. Langs de andere kant zouden we zo meer kunnen meten en gebruikers koppelen aan hun ticket. De feedback was duidelijk: als mensen een account moeten aanmaken om favorieten bij te houden, dan houden ze geen favorieten bij.” De klant is koning, dus de KMSKA-app heeft geen account.
Meer wifi
Aan grondige tests geen gebrek. Vandersyppe: “Het KMSKA heeft voor de opening op vier augustus een testdag met een testpubliek van honderd diverse profielen georganiseerd. Toen hebben we ook de app getest, net als de connectiviteit.”
Die test verliep vlot, maar bracht enkele details aan het licht. Zo is het weinig verwonderlijk dat de meeste aspirant-app-gebruikers de toepassing voor het eerst willen downloaden wanneer ze voorbij de entree in de monumentale oude inkomhal staan. “Daar hebben we de capaciteit van het draadloze netwerk moeten opkrikken”, weet Lefeber.
In theorie geniet iedere bezoeker goede connectiviteit doorheen heel het museum. Verrassend, want van zichtbare toegangspunten is geen sprake meer. We wandelen doorheen het knappe oude gedeelte van het museum waar de app ons handig meer informatie geeft over Madonna omringt door serafijnen en cherubijnen. Dat werk van Jean Fouquet uit 1450 is één van de hoogtepunten van een toer doorheen het KMSKA. Waar komt die connectiviteit dan vandaan?
Flaneren tussen de toegangspunten
“Alle toegangspunten zijn weggestopt”, verklapt Lefeber. “Dat moest van de architect. In de inkomhal zitten zij bijvoorbeeld uit het zicht achter de richel verstopt. In andere ruimtes in het moderne gedeelte zitten ze in het dak achter het glas. Hier in de klassieke ruimtes zit alle IT weggestopt in de statige zitbanken.”
We wandelen verder door De Salon, de favoriete zaal van Lefeber, en houden halt voor de Spaanse Furie. “In deze zaal hangt het goed vol, net zoals vroeger”, zegt ze. “Ik denk hier aan de dames die hier eind 1800 met hun parasols flaneerden.” De ruimte ademt geschiedenis en onthult nergens de verstopte IT-infrastructuur.
lees ook
Software defined en as-a-Service: de toekomst van netwerken volgens Aruba
Die is nochtans niet min. “Alles is redundant, zowel op het vlak van connectiviteit als op het vlak van stroom”, weet Lefeber. “Dat gaat tot en met de aansluiting van het KMSKA op het internet. Daarvoor kunnen we trouwens als educatieve instelling werken met Belnet.” Ze glundert: “Zo hebben we een gigabit aan upload ter beschikking.”
Internet of Kunst (IoK)
Het netwerk dient niet alleen voor bezoekers. Er zijn ook technische netwerken en zelfs sommige moderne kunst is geconnecteerd. Zo zien we in het nieuwe moderne deel van het museum Cercle en contorsion sur trame: een werk uit 1966 met een bewegende component. “Om de motor te sparen, mag dit kunstwerk niet altijd bewegen. We sturen het aan via het netwerk en sensoren die beweging detecteren”, zegt Lefeber.
We vergeten tijdens de rondleiding de naam van bovenstaand kunstwerk te noteren, maar dat is geen ramp. Via de app van Little Miss Robot vinden we de naam vrijwel onmiddellijk terug. We zoomen flink in op de foto van het werk, om ons ervan te vergewissen dat het om het juiste exemplaar gaat.
Google Maps voor schilderijen
“Van alle kunstwerken hebben we heel gedetailleerde foto’s ter beschikking”, legt Vandersyppe uit. “Die laden we niet in één keer in hoge resolutie wanneer je de app opent, maar we laten je wel inzoomen wanneer je dat wil. Enkel de delen waarop je inzoomt laden in hoge resolutie. Het systeem is gebaseerd op de IIIF-standaard voor geannoteerde afbeeldingen met een hoge resolutie. De technologie is vergelijkbaar met die van bijvoorbeeld Google Maps, waar ook niet de hele kaart van België in detail laadt wanneer je op één straat inzoomt.”
Intussen wandelen we via een binnenweg langs een prachtige trappenhal naar de volgende ruimte. “Jammer dat het publiek hier niet mag komen”, beamen Lefeber en De Bruycker.” We beseffen dat we gelukkig mogen zijn met deze blik achter de schermen. In de volgende zaal weerspiegelen de kunstwerken subtiel op de glanzende vloer. Dat plaatje zie je niet op de digitale foto’s.
Datahub
Little Miss Robot en het KMSKA steunen voor de beelden en andere relevante informatie op een slimme architectuur waarbij data van het museum in een centrale datahub terechtkomen, ontwikkeld samen met de Vlaamse kunstcollectie. “Die hub is een soort single source of truth, die dagelijks wordt gesynchroniseerd met het CMS voor de app”, verduidelijkt De Bruycker. Het museum beheert foto’s en informatie op één plek in de centrale hub, waaruit alle toepassingen zoals de app van Little Miss Robot maar ook de website hun data halen.
lees ook
Salesforce Genie is een konijn en dat wil iets zeggen
De datahub was er al en maakt deel uit van de IT-fundering van het museum. Lefeber vertrouwt daarvoor op een eigen datacenter. “De app, de site en de hub draaien bij ons in huis. We hebben de opties onderzocht en een hybride strategie kwam als beste uit de bus. Omwille van de enorme afbeeldingen is het interessanter om de operationele toepassingen on-premises te draaien. De back-up zit wel in de cloud.”
Een kunstig bedrijf
We verlaten de kunsthallen en keren terug naar een sober bureau op de benedenverdieping. De conversatie komt op bekend terrein terecht. Lefeber vertelt hoe het museum op Salescloud en Marketingcloud van Salesforce vertrouwt. “We zitten in een mooi en groot gebouw met veel waardevolle werken, maar verder zijn we een bedrijf met meer dan honderd werknemers.”
De ICT-baas kampt zo met gelijkaardige uitdagingen als traditionele bedrijven. Connectiviteit, hardware, opslag, beschikbaarheid: dezelfde basisprincipes komen terug. Ook de grootste zorgen zijn gelijkaardig. Fysiek wordt het KMSKA beschermd door de vriendelijke bewaker en zijn collega’s die we aan het begin van ons bezoek tegen het lijf liepen. Digitaal draagt Lefeber de verantwoordelijkheid.
Security prioritair
“Security blijft één van onze grootste uitdagingen”, geeft ze aan. “Hier komen duizenden mensen over de vloer, die allemaal met het gastnetwerk kunnen verbinden. We schermen alles dan ook goed af. Zelfs wanneer je ergens stiekem een netwerkkabel zou insteken, gebeurt er niets. In theorie kan niemand die onbevoegd is ergens aan.”
De volgende afspraak van Lefeber wordt door de beveiligingsagent langs de achterpoort binnengelaten. Veel gaten zitten er niet in haar agenda en de komst van een nieuwe collega binnenkort zal heel welkom zijn. Toch laat ze een enthousiaste en passionele indruk na. “Het is fijn om het IT-verhaal eens te mogen vertellen”, besluit ze. “Zodat mensen zien dat we echt wel een moderne instelling met moderne technologie zijn.”
Voor iedereen
We kaarten nog even na met de mensen van Little Miss Robot. Zij hopen dat de samenwerking met het KMSKA nog geruime tijd zal lopen. Aan ideetjes geen gebrek. Vandersyppe: “Favorieten willen we ook zonder account nog toevoegen aan de app”, weet hij.
De Bruycker is voorlopig al heel tevreden. “Op de opening zag ik zelfs een blinde persoon de app gebruiken, dat geeft voldoening.” IT ten dienste van kunst en maatschappij: voor wie nog een reden zoekt om Vlaanderens schoonste museum eens te bezoeken.