NFT’s zijn een onzinnige hype die dwazer wordt naarmate je de dingen dieper analyseert. Ondanks hun waarde op het internet en de onmiskenbare hype die vandaag bestaat, blijf je er best ver van weg.
Een NFT van een gepixeld beeld van een blauw mannetje werd op 12 februari 2022 gekocht voor het equivalent van 23 miljoen dollar. Gartner denkt dat we tegen 2026 al routineus in de metaverse zitten en daar zullen betalen met crypto’s en NFT’s. Salesforce werkt aan een NFT Cloud. Wie bovenstaande puzzelstukjes probeert te leggen, komt al snel tot de conclusie dat NFT’s wel iets serieus moeten zijn. Wat precies vind je vermoedelijk nog vaag, maar met dergelijke bedragen en grote namen moéten NFT’s wel de toekomst zijn, toch?
Nee.
Fungibel of niet fungibel?
We beginnen even bij het begin: NFT staat voor Non Fungible Token. Een Bitcoin is fungibel of inwisselbaar, net als traditioneel geld. De ene Bitcoin is identiek aan de andere, net zoals iedere euro evenwaardig is aan iedere andere euro. Net als cryptomunten worden NFT’s op een blockchain bewaard. Zo’n blockchain is een erg veilig gedecentraliseerd grootboek waarin wordt bijgehouden wie precies wat bezit. Op de Bitcoin-blockchain ontdek je hoeveel Bitcoin er aan een wallet is verbonden, op de Ethereum-blockchain lees je onder andere wie welke NFT bezit.
Een NFT is dus een uniek token, waarvan het eigendom via een blockchain wordt bijgehouden. NFT’s worden vandaag massaal gekoppeld aan digitale items zoals afbeeldingen, video’s maar ook tweets of zelfs totaal willekeurige dingen uit het echte leven zoals goals van Club Brugge. Een NFT van zo’n goal, video of afbeelding is een uniek digitaal papiertje waar opstaat dat jij de eigenaar bent van het item in kwestie.
Niets meer dan een token
Dat klinkt op het eerste zicht misschien nuttig, maar dat is het niet. NFT’s zijn uniek, maar de zaken waarvoor ze zogezegd het eigendom moeten bewijzen niet. Je kan de NFT van een prentje bezitten, maar dat prentje blijft identiek aan iedere kopie die je ervoor of erna maakt. Een goal van Vanaken blijft een goal van Vanaken, met of zonder verkochte NFT.
NFT’s hebben de naam dat ze digitale kunst faciliteren en artiesten helpen om hun kunstwerken te verkopen. ‘Olifanten’ van Salvador Dali is een uniek schilderij. Je kan er kopieën en foto’s van maken, maar het origineel is eenvoudig te onderscheiden van een print en heeft inherente waarde. Je kan het kopen of verkopen voor miljoenen en in ruil krijg je een uniek stuk. Dat ligt moeilijker bij digitale kunst: de kopie van het origineel is immers evenwaardig aan dat origineel. De bits en de bytes zijn hetzelfde. Door een NFT aan het origineel te koppelen, wordt dat wel uniek volgens voorstanders.
Dat klopt niet.
Een NFT verandert niets aan de prent of video. Kopieën zijn nog steeds identiek. Wil je een al dan niet illegale kopie van een afbeelding bewaren, dan kan dat, of er nu een NFT van bestaat of niet. Koop je een NFT, dan koop je exact dat: de NFT, niets meer en niets minder. Een NFT geeft je geen (auteurs)rechten en heeft geen wettelijk afdwingbare waarde. Niets belet een artiest die een NFT van een afbeelding verkoopt om later een tweede NFT van diezelfde afbeelding te verkopen. Andersom heb je als koper niets te zeggen over de verspreiding van kopieën van datgene wat je kocht. En die kopieën zijn, zoals we eerder aanhaalden, helemaal identiek aan het ‘origineel’.
Een token maakt niet uniek
Een NFT vertegenwoordigt zo een poging om iets dat inwisselbaar en niet uniek is (kopieën van digitale content) niet inwisselbaar (en wel uniek) te maken via een token. Omdat dat per definitie niet kan, zijn NFT’s meer een vorm van collectieve oplichting dan de oplossing voor digitaal eigendom. Kijk naar bovenstaande beeld van het blauwe mannetje: de persoon die 23 miljoen uitgaf aan een NFT daarvan, heeft daardoor geen betere of andere versie van die afbeelding ter beschikking.
NFT’s zijn een illusie en een slechte oplossing voor een onbestaand probleem.
NFT’s zijn een illusie en een slechte oplossing voor een onbestaand probleem. Aan een creatie, digitaal of niet, is al auteursrecht gebonden. Je kan gebruiksrecht voor creaties perfect verkopen zonder NFT’s. Sterker nog: een mailtje waarin een artiest het gebruiksrecht van een beeld doorgeeft aan een koper heeft juridische waarde, de NFT vooralsnog niet. Het is ook zonder NFT’s illegaal om zonder toestemming digitale kunst te kopiëren, en de kunstenaar kan ook zonder NFT’s digitale kunstwerken verkopen. Wil je een unieke prent of video? Betaal dan een artiest die je apprecieert voor een werk op maat. Wil je een goal van Club Brugge bezitten? Geef dat geld dan uit aan een psycholoog, want die ambitie raakt inherent kant nog wal.
NFT’s lossen het ‘probleem’ van de inwisselbaarheid van digitale kunst dus niet op en bieden geen meerwaarde tegenover traditionele vormen van verkoop van digitale items. Ze hebben geen juridische waarde zodat je er geen rechten mee kan afdwingen in het echte leven. Wie een NFT koopt kan enkel bij andere mensen die geïnteresseerd zijn in NFT’s stoefen over zijn of haar bezit van de NFT.
Zonder waarde maar niet waardeloos
Zijn ze daarom waardeloos? Duidelijk niet. Miljoenen gaan heen en weer zodat NFT’s van eigenaar kunnen wisselen. NFT’s zijn wel uniek en bijgevolg een schaars goed. Als er genoeg mensen interesse hebben in een schaars item, dan ontstaat daar een markt voor waarop vraag en aanbod kunnen spelen. NFT’s zijn inwisselbaar voor geld omdat mensen geld willen geven voor NFT’s, niet omdat de NFT iets ‘is’.
Omdat de tokens op een blockchain staan, lijken mensen ze bovendien te zien als de opvolger van Bitcoin. Er wordt net als bij cryptomunten duchtig gespeculeerd en gelukkigen maken monsterwinsten, maar daarmee krijgt de NFT niet plots een inherente waarde. Kan je NFT’s dan zien als een onschadelijk digitaal beleggersgoed? Is de NFT een ongereguleerd speeltje voor moedige gokkers?
Nee, NFT’s zijn niet onschadelijk.
Misleidend voor slecht geïnformeerde mensen
Er zijn verschillende problemen met de NFT. Het eerste heeft te maken met misleiding. Niemand denkt dat cryptomunten meer zijn dan dat: digitale munten met een volatiele koers waarvan je kan profiteren. Veel mensen denken echter wel dat NFT’s iets vertegenwoordigen. Ze zijn in de waan dat ze zich echt bepaalde rechten aanschaffen wanneer ze in een NFT investeren.
Een mooi voorbeeld van de verwarring die NFT’s zaaien zijn de anonieme naïevelingen die Jodoriwsky’s Dune kochten. Ze waren van plan het zeldzame boek te digitaliseren en dan als tokens te verkopen. Het originele boek zou vervolgens verbrand worden. De groep betaalde 3 miljoen dollar voor het boek, om daarna te constateren dat ze daarmee enkel het item in handen hadden, niet de bijhorende auteursrechten. Wilden ze NFT’s van het boek verkopen, dan zouden ze de rechtmatige eigenaar van het auteursrecht mogen ontmoeten in de rechtbank. Echt auteursrecht heeft afdwingbare waarde, NFT’s niet.
Vreselijk voor de planeet
Een tweede probleem is groter: NFT’s maken de planeet kapot. Ze wonen op een blockchain en blockchains zijn notoir slecht voor het milieu. We gaan niet te diep in op de werkingen van de blockchain in dit stuk, maar in essentie werken blockchains bij gratie van duizenden gedecentraliseerde nodes (computers) die minen. Dat minen zorgt ervoor dat de blockchain veilige updates krijgt en brengt als beloning geld op.
Helaas is het een bijzonder energie-intensieve activiteit. Alleen voor de Ethereum-blockchain gebruiken miners vandaag zo’n 112,76 TWh: ongeveer evenveel als de totale jaarlijkse stroomconsumptie van heel Nederland. De CO2-afdruk die daarmee gepaard gaat, is vergelijkbaar met die van Servië en Montenegro. NFT’s zijn een enorme drijfveer van activiteit op de Ethereum-blockchain. Zoals besproken hebben ze geen waarde behalve als speculatiegoed en als digitaal speculatiegoed zijn ze bijzonder vervuilend. Investeringen in olie zijn ook slecht voor het milieu, maar de olie zorgt er op z’n minst nog voor dat een auto van A naar B geraakt. NFT’s dragen niets bij.
Een risico voor de economie
Integendeel: ze brengen de economie in gevaar. NFT’s zijn net als cryptocurrency een ongereguleerde markt. Geld ontstaat en verdwijnt zonder regels. Het huidige financiële systeem kent heel wat misbruik, maar er bestaan op z’n minst (ontoereikende) regels om zaken als fraude, manipulatie of handel met voorkennis in te perken. Blockchain-gebaseerde investeringen hebben daar geen last van.
lees ook
Salesforce wil NFT-hype omarmen met nieuwe clouddienst
NFT’s omvatten een groeiende markt die al meer dan tien miljard dollar vertegenwoordigt, waarin mensen echt geld kunnen verdienen maar ook verliezen. Die mensen weten al te vaak niet waar ze echt mee bezig zijn. Gaat er voldoende geld verloren, dan kan dat in het slechtste geval de echte economie impacteren.
Blijf weg
Om al die redenen is het belangrijk om de hype rond NFT’s nuchter te bekijken. Gartner heeft als analistenbureau veel impact, en gedraagt zich onverantwoord wanneer het zegt dat NFT’s een onderdeel zullen uitmaken van de digitale economie van de toekomst. Het bureau kan die claim zelf niet concretiseren. Logisch, want de benodigde substantie bestaat niet. Gartner draagt intussen wel bij aan de onterechte hype.
Zo komen we dan bij Salesforce terecht, dat mogelijks gesterkt door de voorspellingen van Gartner op de NFT-kar springt. Salesforce kan zo de verkoop van juridisch en praktisch waardeloze gebakken en erg vervuilende lucht faciliteren. Iedereen die mee springt op de NFT-hype, draagt daaraan bij.
Organisaties hebben begrijpelijk schrik om de volgende grote golf van digitalisering te missen. Daarom is het verleidelijk om deel te nemen aan een hype, zeker wanneer andere grote spelers dat ook doen. De NFT is echter niets meer dan een vervuilende en misleidende bubbel. Ondernemingen die er van wegblijven missen niets. In tegendeel: ze tonen gezond verstand.