SanDisk is een grote speler als het gaat om opslag gebaseerd op flashgeheugen. Je kunt dan natuurlijk denken aan geheugenkaartjes en USB-sticks, maar SanDisk heeft ook een uitgebreid aanbod aan SSD’s. Voor de zakelijke markt is de X400 een zeer populair model. Daar hebben we dan voor deze review eens wat beter naar gekeken.
De SanDisk X400 is verkrijgbaar in een 2,5 inch behuizing maar ook in een M.2-formfactor. Bij de laatste moet echter geen prestatiewinst worden verwacht, het is nog steeds een SSD die ontworpen is met SATA in het achterhoofd. De maximale snelheid gaat dus niet boven de 600 MB/s uitkomen.
Als we kijken naar de capaciteiten waarin SanDisk deze SSD aanbiedt, dan zien we een 128GB-, 256GB-, 512GB- en 1TB-model. Voor vrijwel alle opslagbehoeftes is er wel een variant beschikbaar. Ook qua prijs doen deze SSD’s het zeker niet slecht, met 63 euro voor de 128GB-variant en ruim 300 euro voor die met 1TB opslagcapaciteit.
SanDisk is inmiddels onderdeel van Western Digital (WD), maar zal zijn SSD-portfolio gewoon voortzetten. Onder de vlag van WD werd recent echter ook een flinke lijn in de markt zetten. Op dit moment voert WD beide merken en zien we op beurzen regelmatig een gecombineerde stand met zowel SanDisk als WD. Wat de strategie op de lange termijn is weten we nog niet, voorlopig blijft SanDisk dus gewoon bestaan.
De SSD’s van SanDisk komen uit fabrieken en onderzoeken die het samen met Toshiba financiert. Een aantal jaar geleden hebben SanDisk en Toshiba de handen ineen geslagen en ontwikkelen ze samen nieuw flashgeheugen. Het is dan ook niet vreemd als we overeenkomsten gaan zien in NAND van SanDisk en Toshiba. De bedrijven hebben inmiddels wel bewezen goed te kunnen samenwerken, al is er nu een trend gaande waarbij bedrijven overstappen op een nieuwe generatie NAND en de vraag is nog even hoe goed SanDisk en Toshiba hierin gaan slagen. Dat zal de toekomst uit moeten wijzen.
Controller en Flash
In de SanDisk X400 zit weliswaar flashgeheugen dat uit de fabrieken komt van SanDisk en Toshiba, voor de controller heeft het bedrijf gekozen voor Marvell, de 88SS1074 om precies te zijn. De Marvell-controllers zijn zeer populair en komen we regelmatig tegen in diverse SSD’s. Ze presteren over het algemeen zeer stabiel, de prestaties van deze SSD zullen dan ook voornamelijk afhangen van het flashgeheugen.
Het flashgeheugen is zoals vermeld van eigen makelij, in ons reviewmodel van 512GB zijn vier geheugenchips geplaatst die allemaal beschikken over 128GB aan opslagcapaciteit. Het gaat in dit geval om zogenaamd TLC-geheugen (triple cell) waarbij er 3 bits per cell worden opgeslagen. Dit is het goedkoopste type flashopslag dat er bestaat en dat valt dan weer een beetje tegen. We hadden liever gezien dat SanDisk had gekozen voor MLC, omdat dat over het algemeen een heel stuk betrouwbaarder is.
Voor caching heeft SanDisk wel een aantal cellen gereserveerd als SLC (single-cell), deze zijn een stuk sneller en betrouwbaarder en zijn daarom zeer geschikt voor caching.
Hoewel we steeds vaker SSD’s tegenkomen met een TLC-oplossing en die kwaliteit uiteindelijk misschien wel beter gaat worden prefereren we op dit moment nog MLC. Als we kijken naar de garantie die SanDisk biedt dan mogen we niet klagen, 5 jaar of 300TB’s written.
Aangezien dit een zakelijke SSD is heeft SanDisk ook gedacht aan encryptie. Hij ondersteunt TCG Opal 2.0, waarmee software-oplossingen van derde partijen ook encryptie kunnen toepassen. De SSD biedt ondersteuning voor hardwarematige 256bit AES-encryptie.
Testsysteem
Techzine heeft in 2016 een nieuw testsysteem in gebruik genomen voor het testen van allerlei soorten hardware. We hebben getracht een testsysteem samen te stellen waar veel pc-gebruikers vandaag de dag ook voor zouden kiezen. We zijn uitgekomen op het volgende testsysteem:
Hardware testsysteem | |
---|---|
Moederbord | MSI Z170A Gaming M5 |
Processor | Intel Core i5-6500 |
Werkgeheugen | 16GB Crucial |
Opslag | Samsung 950 Pro M.2 SSD |
Videokaart | MSI (AMD) R9 380 Gaming 4G |
Voeding | BeQuiet Dark Power Pro 11 (1000W) |
Benchmarks
Om SSD’s goed te kunnen testen maken we gebruik van de applicatie AS SSD, hierop worden verschillende synthetische benchmarks gedraaid en daar komt dan een mooie eindscore uitrollen, waaraan we kunnen zien wat de maximale prestaties zijn. Dit geeft een aardig beeld van de SSD, maar voor echt een goed beeld zijn praktijktesten simpelweg beter en die doen we dan ook op de volgende pagina.
Benchmark: AS SSD – Access Time Read
- 0.025 ms.Samsung 960 Pro SSD
- 0.031 ms.Samsung 950 Pro M.2-SSD
- 0.035 ms.WD Blue 3D-NAND M.2
- 0.036 ms.OCZ Vertex 450
- 0.036 ms.WD Blue PC SSD 250GB (WDS250G1B0A)
- 0.036 ms.WD Blue 3D-NAND 2,5 inch
- 0.037 ms.Crucial MX200
- 0.037 ms.Crucial MX200 M.2
- 0.038 ms.SanDisk X400
- 0.040 ms.Samsung 860 EVO
- 0.041 ms.Samsung 860 PRO
- 0.048 ms.OCZ Vector
- 0.051 ms.Sandisk Ultra Plus
- 0.053 ms.Samsung 840 Evo
- 0.057 ms.Samsung 840 Pro Series
- 0.063 ms.Kingston HyperX 120 & 240 GB
- 0.093 ms.Toshiba OCZ RD400
- 0.105 ms.OCZ Vertex 3 120/240 GB
- 0.128 ms.Kingston HyperX 3K
- 0.131 ms.OCZ Vertex 4
- 0.137 ms.Toshiba Q300 Pro
- 0.169 ms.Intel 520 Series 240 GB
- 0.201 ms.Intel SSD 335 Series
- 0.274 ms.Intel SSD 510 Series 120/250 GB
Benchmark: AS SSD – Access Time Write
- 0.035 ms.Toshiba Q300 Pro
- 0.038 ms.OCZ Vertex 450
- 0.0383 ms.WD Blue 3D-NAND 2,5 inch
- 0.044 ms.Crucial MX200
- 0.047 ms.OCZ Vertex 4
- 0.049 ms.Samsung 840 Evo
- 0.05 ms.Samsung 840 Pro Series
- 0.052 ms.OCZ Vector
- 0.057 ms.Sandisk Ultra Plus
- 0.072 ms.Samsung 960 Pro SSD
- 0.075 ms.Samsung 950 Pro M.2-SSD
- 0.076 ms.Toshiba OCZ RD400
- 0.089 ms.Samsung 860 EVO
- 0.090 ms.Samsung 860 PRO
- 0.113 ms.Intel SSD 510 Series 120/250 GB
- 0.135 ms.Crucial MX200 M.2
- 0.161 ms.SanDisk X400
- 0.167 ms.WD Blue PC SSD 250GB (WDS250G1B0A)
- 0.215 ms.Kingston HyperX 3K
- 0.231 ms.Intel 520 Series 240 GB
- 0.26 ms.Intel SSD 335 Series
- 0.262 ms.Kingston HyperX 120 & 240 GB
- 0.270 ms.WD Blue 3D-NAND M.2
- 0.28 ms.OCZ Vertex 3 120/240 GB
De sequential lees- en schrijftest laat zien wat ongeveer de maximale snelheid is van deze SSD.
Benchmark: AS SSD – Sequential Read
- 2508.69 MB/sSamsung 960 Pro SSD
- 2182.14 MB/sToshiba OCZ RD400
- 2070.44 MB/sSamsung 950 Pro M.2-SSD
- 523.30 MB/sCrucial MX200
- 519.47 MB/sSamsung 860 EVO
- 519.46 MB/sSamsung 840 Pro Series
- 517.67 MB/sSamsung 860 PRO
- 516.16 MB/sCrucial MX200 M.2
- 511.66 MB/sSamsung 840 Evo
- 509.08 MB/sToshiba Q300 Pro
- 508.97 MB/sOCZ Vector
- 506.38 MB/sOCZ Vertex 450
- 505.28 MB/sKingston HyperX 120 & 240 GB
- 494.63 MB/sOCZ Vertex 4
- 494.23 MB/sWD Blue 3D-NAND M.2
- 492.67 MB/sIntel 520 Series 240 GB
- 492.49 MB/sSandisk Ultra Plus
- 482.55 MB/sIntel SSD 335 Series
- 481.54 MB/sWD Blue PC SSD 250GB (WDS250G1B0A)
- 475.64 MB/sKingston HyperX 3K
- 468.23 MB/sWD Blue 3D-NAND 2,5 inch
- 462.49 MB/sSanDisk X400
- 324.91 MB/sIntel SSD 510 Series 120/250 GB
- 305.41 MB/sOCZ Vertex 3 120/240 GB
Benchmark: AS SSD – Sequential Write
- 1934.01 MB/sSamsung 960 Pro SSD
- 1071.99 MB/sToshiba OCZ RD400
- 905.55 MB/sSamsung 950 Pro M.2-SSD
- 496.37 MB/sSamsung 840 Pro Series
- 495.98 MB/sSamsung 840 Evo
- 491.81 MB/sOCZ Vector
- 488.15 MB/sOCZ Vertex 450
- 483.13 MB/sSamsung 860 PRO
- 481.09 MB/sSamsung 860 EVO
- 478.37 MB/sWD Blue PC SSD 250GB (WDS250G1B0A)
- 472.80 MB/sSanDisk X400
- 463.79 MB/sWD Blue 3D-NAND M.2
- 456.92 MB/sCrucial MX200 M.2
- 455.77 MB/sToshiba Q300 Pro
- 455.28 MB/sCrucial MX200
- 450.51 MB/sOCZ Vertex 4
- 425.81 MB/sSandisk Ultra Plus
- 306.21 MB/sWD Blue 3D-NAND 2,5 inch
- 294.93 MB/sKingston HyperX 120 & 240 GB
- 280.91 MB/sIntel SSD 510 Series 120/250 GB
- 264.24 MB/sOCZ Vertex 3 120/240 GB
- 254.61 MB/sIntel 520 Series 240 GB
- 252.68 MB/sIntel SSD 335 Series
- 252.28 MB/sKingston HyperX 3K
Ook hebben we ervoor gekozen voortaan het aantal IOPS te gaan vermelden bij het wegschrijven van 4K-bestanden, reden hiervoor is dat de verschillen tussen de SSD’s onderling nogal groot zijn en het laat een eventueel zwak punt van een SSD zien.
Benchmark: AS SSD – 4K IOPS Read
- 13153 IOPSSamsung 960 Pro SSD
- 12730 IOPSSamsung 950 Pro M.2-SSD
- 11566 IOPSToshiba OCZ RD400
- 10518 IOPSSamsung 860 PRO
- 10169 IOPSWD Blue 3D-NAND 2,5 inch
- 10098 IOPSWD Blue 3D-NAND M.2
- 10084 IOPSSamsung 860 EVO
- 10043 IOPSWD Blue PC SSD 250GB (WDS250G1B0A)
- 9484 IOPSSanDisk X400
- 8210 IOPSCrucial MX200 M.2
- 8180 IOPSCrucial MX200
- 4543 IOPSToshiba Q300 Pro
Benchmark: AS SSD – 4K IOPS Write
- 39630 IOPSToshiba OCZ RD400
- 39498 IOPSSamsung 960 Pro SSD
- 36514 IOPSSamsung 950 Pro M.2-SSD
- 28173 IOPSSamsung 860 PRO
- 27145 IOPSCrucial MX200 M.2
- 26635 IOPSWD Blue 3D-NAND 2,5 inch
- 26516 IOPSWD Blue PC SSD 250GB (WDS250G1B0A)
- 26321 IOPSSamsung 860 EVO
- 26188 IOPSSanDisk X400
- 26114 IOPSCrucial MX200
- 25054 IOPSWD Blue 3D-NAND M.2
- 24484 IOPSToshiba Q300 Pro
Tot slot de totale score van deze SSD’s in AS SSD:
Benchmark: AS SSD – Score
- 3919 Samsung 960 Pro SSD
- 2423 Samsung 950 Pro M.2-SSD
- 2227 Toshiba OCZ RD400
- 1134 Samsung 860 PRO
- 1131 Samsung 840 Pro Series
- 1100 OCZ Vector
- 1095 Samsung 860 EVO
- 1080 Crucial MX200 M.2
- 1076 WD Blue 3D-NAND M.2
- 1069 Crucial MX200
- 1036 OCZ Vertex 4
- 1035 OCZ Vertex 450
- 994 Samsung 840 Evo
- 970 SanDisk X400
- 957 WD Blue PC SSD 250GB (WDS250G1B0A)
- 946 WD Blue 3D-NAND 2,5 inch
- 944 Toshiba Q300 Pro
- 866 Sandisk Ultra Plus
- 755 Kingston HyperX 3K
- 733 Intel 520 Series 240 GB
- 732 Intel SSD 335 Series
- 696 Kingston HyperX 120 & 240 GB
- 291 OCZ Vertex 3 120/240 GB
- 203 Intel SSD 510 Series 120/250 GB
Uit deze synthetische benchmarks valt op te maken dat de SanDisk X400 niet de snelste SSD is als we kijken naar maximale lees- en schrijfprestaties, als we kijken naar de IOPS dan is de score wel weer wat gunstiger. Uiteindelijk zal de praktijktest de doorslag moeten geven.
Praktijktest
Naast de synthetische benchmarks draaien we ook een praktijktest in de vorm van PCMark.
Benchmark: PCMark 8 – Storage score (250GB)
- 5095 Samsung 960 Pro SSD
- 5090 Samsung 950 Pro M.2-SSD
- 5082 Toshiba OCZ RD400
- 5007 Samsung 860 PRO
- 5000 Samsung 860 EVO
- 4998 Crucial MX200 M.2
- 4996 Crucial MX200
- 4994 WD Blue 3D-NAND M.2
- 4993 Toshiba Q300 Pro
- 4974 WD Blue PC SSD 250GB (WDS250G1B0A)
- 4972 SanDisk X400
- 4969 WD Blue 3D-NAND 2,5 inch
- 4950 OCZ Vertex 450
Benchmark: PCMark 8 – Storage Bandwidth (250GB)
- 686.40 MB/sSamsung 960 Pro SSD
- 662.49 MB/sSamsung 950 Pro M.2-SSD
- 591.07 MB/sToshiba OCZ RD400
- 321.6 MB/sSamsung 860 PRO
- 310.80 MB/sCrucial MX200 M.2
- 307.98 MB/sCrucial MX200
- 306.19 MB/sSamsung 860 EVO
- 297.40 MB/sToshiba Q300 Pro
- 295.84 MB/sWD Blue 3D-NAND M.2
- 268.75 MB/sWD Blue PC SSD 250GB (WDS250G1B0A)
- 264.82 MB/sSanDisk X400
- 260.65 MB/sWD Blue 3D-NAND 2,5 inch
- 234.81 MB/sOCZ Vertex 450
Zoals te zien is in de praktijkbenchmark van PCMark is de SanDisk X400 niet de snelste SSD die je kan kopen. De score is op zich best prima, maar er zijn simpelweg betere SSD’s in de markt te krijgen. Zeker nu er een nieuwe generatie SSD’s op komst is via de M.2-formfactor. Daar moet je echter wel een PCI-slot voor kunnen opofferen in een desktop-computer of een speciaal slot voor hebben in je laptop of op je moederbord.
Conclusie
SanDisk heeft op zich een nette SSD afgeleverd met de X400, maar er zijn op dit moment betere modellen verkrijgbaar in de markt. Dat komt mede doordat wij wat later zijn met deze review, maar ook omdat SanDisk heeft gekozen voor TLC-geheugen, wat toch net wat minder goed presteert dan MLC of SLC. In deze prijsklasse kiezen veel bedrijven voor MLC en dat is te merken. De gebruikte Marvell-controller is verder prima, maar Marvell heeft ook net wat betere controllers in de markt.
Al met al is de SanDisk X400 dus een prima SSD, maar een aanraden kunnen we het niet noemen. Er is genoeg keuze in de markt en deze SSD springt er simpelweg niet bovenuit. We zijn benieuwd of SanDisk, nu onder de vleugel van WD, samen met Toshiba meer succes gaat boeken met de volgende generatie NAND.