Vandaag vind je laptops in de rekken met Intel-CPU’s van de twaalfde en de dertiende generatie. Koop je best de allernieuwste chips? Of valt het generationele verschil nog wel mee?
Begin januari 2022 lanceerde Intel zijn twaalfde generatie ‘Alder Lake’-processors voor de laptop. De mobiele chips brachten net als hun eerder geïntroduceerde broertjes voor de desktop belangrijke veranderingen met zich mee. Met Alder Lake omarmde Intel voor het eerst zijn eigen versie van een Big.Little-configuratie, waarbij een enkele CPU wordt opgebouwd uit krachtige prestatiekernen en zuinige efficiëntiekernen.
De P-kernen, gebaseerd op de Core-architectuur, geven Alder Lake de nodige paardenkracht bij veeleisende workloads, terwijl de E-kernen zich efficiënter kunnen kwijten van minder zware taken, wat het verbruik en bijgevolg ook het batterijleven ten goede komt. Wanneer nodig, werken alle kernen samen.
Raptor Lake
Een jaar later, begin 2023, introduceerde Intel dan de mobiele versie van Raptor Lake. Raptor Lake is de rechtstreekse opvolger van Alder Lake en maakt gebruik van dezelfde combinatie van P(restatie)- en E(fficiëntie)-kernen. Met Raptor Lake verfijnt Intel de designs van Alder Lake. Beide CPU-families worden echter op dezelfde Intel 7-productieband gefabriceerd. Vandaag vind je zowel Alder Lake- als Raptor Lake-processors in laptops. Raptor Lake is uiteraard nieuwer, maar hoe groot is het verschil met Alder Lake echt?
Intel zelf claimt alvast dat de nieuwste CPU’s tot elf procent beter presteren dan hun voorgangers, met tot 49 procent betere prestaties voor workloads die op een enkele P-kern draaien. Dat is wel wat. Verder ondersteunen Raptor Lake-chips ook DDR5, en houdt Alder Lake het bij DDR4. In het geval van laptops is DDR4 echter de norm, dus daar zal je niet zo veel verschil merken. Intel claimt wel dat de dertiende chipgeneratie over het algemeen efficiënter is geworden dan de twaalfde.
Op de testtafel
We kijken naar twee laptops die onze testtafel zijn gepasseerd: de MSI Summit E16 Flip Evo met Raptor Lake, en enkele maanden eerder de MSI Summit E16 Flip en de MSI Prestige 15 met Alder Lake. De Evo-variant van de Summit heeft een Intel Core i7-1360P aan boord, de twee andere laptops doen het met een Intel Core i7-1280P. Beide chips komen met dezelfde adviesprijs van 480 dollar en zijn dus aan elkaar gewaagd. Wat zijn nu de verschillen?
Eerst en vooral merken we op dat beide versies van de MSI Summit E16 en de MSI Prestige 15 goed presteren. We merken tijdens de test geen groot verschil op basis van processorgeneratie, al hebben beide toestellen iets andere configuraties waardoor een rechtstreekse vergelijking moeilijk is. Voor dit stuk focussen we op de processor.
De Intel Core i7-1280P in de Summit E16 en Prestige 15 heeft veertien rekenkernen aan boord. Zes daarvan zijn P-kernen met een maximale kloksnelheid van 4,8 GHz. De andere acht zijn E-kernen met een enkele thread per kern en een maximale kloksnelheid van 3,6 GHz. De Intel Core i7-1360P in de Summit E16 Flip Evo heeft twee P-kernen minder. De chip gebruikt vier prestatiekernen, maar die kunnen 5 GHz bereiken. Ook de acht E-kernen zijn met 3,7 GHz iets hoger geklokt.
Kern per kern
Laten we eerst eens naar de single core-prestaties kijken. Daarvoor meten we vooral de rekenkracht van de P-kernen. Daar valt meteen op dat de nieuwste processorgeneratie van Intel inderdaad iets beter presteert, maar dat het verschil niet zo groot is.
Bij de Cinebench-test, die vooral de render-prestaties van de kernen meet, zien we een generationele sprong van 5,8 procent. De algemenere GeekBench-test ziet maar een winst van 1,1 procent tussen beide P-kernen. Intel claimt grotere verschillen, maar die zijn theoretisch. In een laptop zoals de Summit hebben de chips te maken met allerhande beperkingen, waardoor ze doorgaans iets lager geklokt zijn dan wat maximum mogelijk is. Dat verklaart het geringe verschil.
Alle kernen samen
Interessanter wordt het wanneer we naar de multi core-score kijken. De nieuwste chip heeft twee kernen minder, en dat zijn dan nog eens P-kernen met multithreading. Zo heeft de Core i7-1280P 20 threads in totaal en de Core i7-1360P 16. Gezien de gelijkaardige score van een enkele kern, zou je kunnen verwachten dat ook hier het verschil klein is of de beter bedeelde Alder Lake-chip zelfs wint. Toch is het tegendeel waar.
We zien duidelijk dat de chip in Summit E16 Flip Evo beter presteert wanneer alle kernen optimaal benut worden. Bij de rendertest is het verschil verwaarloosbaar. Dat is frappant, aangezien die workload meerwaarde haalt uit extra kernen en threads. We zien hier dat de chip van de dertiende generatie hetzelfde presteert als het equivalent van een generatie ouder, maar met minder kernen. GeekBench is nog optimistischer. Daar scoort de nieuwe chip zelfs 26 procent beter.
Conclusie
De conclusie is genuanceerd. Intels Raptor Lake-chips zijn duidelijk beter dan de oudere Alder Lake-processors. Voor lichte workloads die niet te veel threads gebruiken, zal je het verschil evenwel niet meteen voelen, behalve dan misschien aan de batterij. Die gaat in theorie een tikkeltje langer mee.
Voor zware workloads die alle kernen benutten, is de Raptor Lake-chip in de MSI Summit E16 Flip Evo wel superieur aan de Alter Lake-chip in de MSI Prestige 15 en MSI Summit E16. Hier is het verschil voor bepaalde workloads zeker wel voelbaar.
lees ook
MSI Summit E16 Flip EVO review: goede invulling van beschikbare ruimte
In realiteit werkt een chip nooit alleen, en spelen ook andere componenten een belangrijke rol. In de MSI-laptops van onze vergelijking hebben de oudere laptops met Alder Lake bijvoorbeeld dubbel zoveel RAM aan boord dan de Summit E16 Flip Evo (32 GB vs. 16 GB). Voor licht kantoorwerk is de kwaliteit van de CPU doorslaggevend en is de nieuwste laptop de snelste, maar bij zwaarder werk zoals lichte foto- of videobewerking, of het openen van zware spreadsheets, speelt RAM een grotere rol. Daar zien we dat de oudere laptop toch krachtiger is dan de nieuwe, dankzij de andere configuratie.
Is alles gelijk, dan is Raptor Lake de beste keuze vergeleken met Alder Lake. Zoek je echter een gebalanceerde configuratie op een licht budget, dan is Alder Lake nog steeds een heel goede keuze. Het verschil tussen de twee generaties is nooit overweldigend. Zo kan het interessanter zijn om een laptop met Alder Lake te kopen, als dat betekent dat je voor eenzelfde budget meer RAM krijgt. We zijn benieuwd hoe de verhouding met de veertiende generatie van chips zal zijn wanneer die naar de laptop komen.