We beseffen niet goed hoe groot de impact van AI op de wereld gaat zijn, waarschuwt Barack Obama een aandachtig en haast komisch opgetut publiek in Puurs. De ex-president licht toe waar de maatschappij volgens hem over moet nadenken, maar vertelt ook waarom de VS zoveel meer succesvolle techbedrijven huisvest dan Europa en België.
“AI is hier en mensen begrijpen niet hoe groot de impact gaat zijn”, zegt Barack Obama tegen Jürgen Ingels tijdens een erg braaf en zelden baanbrekend interview. De twee heren zitten in witte sofa’s op het podium van het Studio 100 Pop-Up theater in Puurs, waar ongeveer 2.000 aanwezigen met volle aandacht naar de inzichten van de ex-president luisteren.
Conversatie of gestuurde monoloog?
Flanders Technology & Innovation (FTI) en SuperNova haalden Barack Obama en het publiek naar Puurs met de belofte van een gemodereerde conversatie over de uitdagingen waar we tegenover staan. Ook de visie van Obama op de toekomst werd ons beloofd. ‘Conversatie’ is een groot woord voor wat we te zien krijgen, wordt al snel duidelijk. Jürgen Ingels, ondernemer, investeerder en bezieler van het SuperNova-festival mag een uur lang enkele voorbereide vragen van kaartjes aflezen, waarna we collectief moeten hopen dat de president zelf kiest om een diepgaand antwoord te geven.
Daardoor blijft het evenement geregeld aan de oppervlakkige kant, al is Obama een begenadigd spreker en hangen de aanwezigen muisstil aan z’n lippen. Hier en daar lost hij de verwachtingen wel degelijk in, onder andere wanneer de president een vraag over de economie zelf aangrijpt om over AI te beginnen.
De vooravond van een revolutie
Obama is goed op de hoogte. “LLM’s groeien exponentieel”, weet hij. “GPT-4 is vijf keer groter en krachtiger dan GPT-3, en GPT-5 is eigenlijk al klaar, maar nog niet gelanceerd. Dat LLM zal nog eens vijf keer krachtiger zijn dan GPT-4. AI zal zorgen voor grote sprongen in onze productiviteit, efficiëntie, productie, gezondheidszorg en meer. We staan voor een revolutie.”
Technologiespecialisten allerhande predikten al hetzelfde, doorgaans met een erg positieve insteek. De impact op de maatschappij wordt wat geminimaliseerd. “AI zal meer jobs creëren dan er verdwijnen”, is intussen haast een boutade geworden. Wie verwachtte dat Obama die visie zou bijvallen, is eraan voor de moeite.
AI zal banen verdringen op een ongekende schaal.
Barack Obama
“Als we het goed doen, zal onze productiviteit enorm de hoogte ingaan”, herhaalt hij. “Maar AI zal banen verdringen op een ongekende schaal. Deze revolutie is anders dan de industriële en zelfs de digitale. AI zal niet alleen laaggeschoolde arbeid vervangen, maar ook het werk van slimme en getalenteerde mensen overnemen.”
Trouwkostuums
Obama vertelt zijn verhaal heel feitelijk. De president is ouder geworden, maar behoudt zijn charisma en doordachte manier van spreken. Zijn mening dwingt respect af: om dat te weten, hoeven we maar rond te kijken. Waar de held van de avond in een net kostuum met hemd, maar zonder das heeft plaatsgenomen onder de spotlights, is het publiek opgedirkt alsof het collectief klaar wil zijn om met de man in het huwelijksbootje te stappen. We zien driedelige pakken met strikken en glanzende trouwkostuums met dassen. Met een T-shirt wil niemand in dezelfde ruimte als Obama gesignaleerd worden.
Wat betekent fulltime werken?
De president lijkt niet te merken dat hij haast underdressed is op zijn eigen event en gaat verder. “Enkele jaren geleden werd programmeren nog als de job van de toekomst omschreven. Vandaag blijken LLM’s steengoed te zijn in programmeren. Programmeur is plots niet meer zo’n veilige job, tenzij je op MIT-niveau presteert. En ik wil niet dat iemand denk dat ik programmeurs viseer. Ik ben zelf advocaat, met AI kunnen twee advocaten het werk van tien verzetten. Het premium komt op beoordelingsvermogen en creativiteit te liggen. Daar kan je als mens nog het verschil maken.”
Ingels blijft stil terwijl Obama nadenkt over de impact van wat hij net beschreven heeft op de maatschappij. “In de geglobaliseerde wereld heerst al een winner takes all-principe. Wie de beste is, kan de hele wereldwijde markt aanspreken en lokale spelers verdringen. Dat is goed voor wie heel goed is. AI zal deze situatie versterken.”
Landen moeten beslissingen gaan nemen over de connectie tussen werk en loon.
Barack Obama
“Landen moeten beslissingen gaan nemen over de connectie tussen werk en loon. Hoeveel werk komt met een fulltime? Er komt heel veel sociale verandering aan op korte tijd. Wat is het minimumbedrag dat iemand misschien moet krijgen?” Met die allusie op het basisinkomen onderbreekt Ingels het verhaal van de president. “En continuous learning?”, smijt hij er plots een buzzwoord tussen. Daarover heeft Obama niet zoveel te zeggen en we lijken enkele concrete gedachten over de organisatie van een post-AI-maatschappij te missen.
Het valt op dat de zaal stil blijft. Hoewel er heel wat ondernemers, zaakvoerders en ook enkele politici aanwezig zijn, valt Obama geen hoongelach ten deel, in tegenstelling tot wanneer Paul Magnette (PS) een ballonnetje rond hetzelfde onderwerp opliet in februari.
Saaie videovergaderingen
De teneur in het Studio 100 Pop-Up-theater wordt lichter. Af en toe barst de zaal in lachen uit, zoals wanneer Obama aangeeft dat hij steeds voor vergaderingen in persoon zou kiezen boven videomeetings, tenzij het onderwerp hem niet interesseert. Dan blijkt de man even menselijk als alle aanwezigen en geeft hij toe zichzelf stiekem te entertainen op z’n iPad.
Een uur lang beantwoordt Obama zorgvuldig gecureerde vragen, die nooit moeilijk zijn en evenmin altijd op elkaar zijn afgestemd. Ingels probeert de president aan te moedigen zijn gedachten te delen over zoveel mogelijk onderwerpen die de aanwezigen kunnen aangaan, en dat gaat soms ten koste van wat diepgang. Een opvolgvraag horen we nooit.
Weinig lessen te trekken
Zo blijkt de oorspronkelijke belofte van een gesprek over de uitdagingen van morgen en de visie van de president toch een beetje hol. Ingels vraagt meermaals welke lessen ondernemers en bedrijfsleiders kunnen leren van de acht jaar die Obama als Amerikaans president heeft doorgebracht, maar het antwoord is daar eigenlijk: ‘geen’.
“Omgekeerd was ik ook steeds voorzichtig”, verduidelijkt Obama. “Ik kreeg raad van CEO’s over de financiële crisis en luisterde beleefd, maar dacht achteraf wel dat CEO zijn van een koffiebedrijf misschien niet echt vergelijkbaar is met verantwoordelijk zijn voor de wereldeconomie.”
Positivisme en regelneverij
Soms gaat het verhaal dieper en vinden we een hint van het positivisme van de Yes We Can-campagne terug. Zo zijn de verschillen tussen de VS en Europa volgens hem heel klein en oplosbaar, zolang we grote principes zoals respect voor de mensenrechten en de liefde voor een democratisch rechtsbestel blijven delen. Hij erkent wel dat net die principes aan beide kanten van de oceaan onder druk staan.
“Of Europa niet te veel regels oplegt”, vraagt Ingels nog. Obama is vertrouwd met de vraag van de industrie voor deregulatie vanuit de VS, en merkt fijntjes op dat een bedrijf op het einde van de rit toch liever zaken zal doen in Nederland of Denemarken met sterke overheden en bijhorende regels en belastingen, dan in Afghanistan of Congo. Hij pleit voor nieuwe regels waar ze nodig zijn, en de afschaffing van oude waar die niet meer relevant zijn.
Waarom de VS?
Aan het begin van de avond vraagt Ingels nog waarom de VS zoveel grote technologiebedrijven huisvest in vergelijking met de rest van de wereld en Europa specifiek. FTI en het SuperNova-festival hebben als doel om Vlaamse innovatie in de kijker te zetten en het investeringsklimaat een boost te geven, dus wie weet kunnen de aanwezigen hier iets leren. Obama heeft in ieder geval een antwoord klaar.
“Eerst en vooral hebben we bij ons een sterke fundering”, vertelt hij. “Er zijn problemen met ons basis- en secundair onderwijs, maar onze universiteiten zijn de beste ter wereld. Bovendien zijn het onderzoeksuniversiteiten. Verder hebben we een sterke traditie om onderzoek meteen toe te passen en commerciële toepassingen te bedenken. Dat gebeurt in enkele belangrijke clusters, zoals Silicon Valley, en de regio’s rond Austin en Boston.”
Universiteiten heeft Europa ook, maar volgens Obama kan de VS traditioneel beroep doen op meer durfkapitaal. “Het zijn niet de banken die het initiële startgeld hebben voorzien voor succesvolle ondernemingen.” Hij denkt dat die lagere drempel om risicovolle investeringen te doen, zeker helpt.
Vliegwiel
Tot slot wijst de president naar migratie. “Stichters en ingenieurs komen van elders naar de VS omdat ze het gevoel hebben dat daar minder barrières zijn voor hen.” Obama merkt wel op dat het ecosysteem dat de VS zo succesvol heeft gemaakt, delicaat is. “Vandaag nemen durfkapitalisten misschien al minder risico. Bovendien stuurt mijn opvolger signalen naar de rest van de wereld dat we migratie niet willen. Dat is fout.”
Tel bij al het bovenstaande het feit dat de VS het geluk heeft gehad om first movers te hebben, en dus eerst uit de startblokken geschoten is in de technologierevolutie, en je ziet een soort vliegwieleffect waar succes, talent en kapitaal nieuw talent aantrekt. “Daar zijn wij in België nog niet”, bedenkt Ingels zich.
Na iets meer dan een uur zet Ingels ietwat abrupt een punt achter het gesprek. Een staande ovatie volgt, al is het niet duidelijk of die ingegeven is door wat Obama gezegd heeft, dan wel de drang om de ex-president nog een laatste keer goed te zien.