Paniekvoetbal of teken aan de wand: staat de AI-bubbel op barsten?

Na anderhalf jaar van ongeremd enthousiasme, lijken investeerders plots te twijfelen aan de mooie beloftes rond AI. Is er reden tot twijfel?

Maandag 5 augustus gingen de beurzen wereldwijd in het rood. Een samenspel van veel factoren, maar de ‘grote zeven’ in de techindustrie (Microsoft, Apple, Google, Meta, Nvidia, Amazon en Tesla) deelden opvallend zwaar in de klappen. Tezamen verloren de techreuzen op amper enkele dagen 800 miljard dollar aan beurswaarde. Illustratief voor de chaos was een zet van beursicoon Warren Buffett, die de helft van zijn aandelen in Apple van de hand deed.

De dip van de voorbije dagen staat in schril contrast met het afgelopen anderhalf jaar, toen geen limiet meer leek te staan op techaandelen. Als een aankondiging niet het letterwoord ‘AI’ bevatte, moesten investeerders het niet horen. Nu lijkt er twijfel te zijn ontstaan of (generatieve) AI de mooie beloftes kan inlossen. Parallellen met de beruchte ‘internetbubbel’ uit de beginjaren 2000 worden dan al (te) snel getrokken. Wat is er aan de hand en is er reden om te twijfelen aan AI?

AI drijft de kosten op

De bal ging aan het rollen toen de grote techbedrijven de voorbije twee weken hun recentste kwartaalrapporten voorlegden. In de cijfers van Microsoft, Meta, Google en co was een constante waar te nemen. De omzet- en winstcijfers waren lang niet verkeerd, menig ander bedrijf kan er alleen maar van dromen, maar investeerders zien wat ze willen zien en zagen vooral de torenhoge uitgaven.

De voorbije jaren investeerden de grote AI-bedrijven miljarden dollars in de ontwikkeling van modellen en ondersteunende infrastructuur. Google zag zijn uitgaven met negentig procent stijgen, Microsoft met tachtig procent. De rekening is nog lang niet gemaakt: Meta denkt dat het voor toekomstige AI-modellen nog eens een tienvoud aan rekencapaciteit zal nodig hebben.

Meta denkt voor toekomstige AI-modellen nog eens een tienvoud aan rekencapaciteit nodig te hebben.

Investeren in de toekomst

Die hoge kosten resulteren voorlopig in te weinig directe winsten uit AI-producten. Het tegenargument uit de industrie klinkt dat het beter is om nu te veel te investeren dan te weinig en later in de problemen te komen. Pas als de infrastructuur op punt staat, kunnen platformen en applicaties ontwikkeld worden die voor de inkomsten zorgen. Meta denkt dat de AI-dollars pas ten vroegste volgend jaar zullen binnenstromen.

Dat zijn natuurlijk geen woorden om de beurswereld mee in te pakken, waar geduld niet als een schone deugd wordt gezien. Goldman Sachs stelde eind juni al de vraag of GenAI niet ‘te veel uitgaven en te weinig voordeel’ oplevert. De techbedrijven hebben wellicht aan het begin van de AI-hype onrealistische verwachtingen gecreëerd.

Joris Schoonis, Managing Director van Google Cloud in de Benelux, is het daar niet mee eens. “Om het beste platform te bieden, zijn er significante investeringen nodig in modellen en infrastructuur. Door de vele investeringen die we onder meer in België maakten, zitten we in een goede positie. Iedere board, of het nu een publieke instelling of een commercieel bedrijf is, heeft vandaag de behoefte om AI in te zetten om te groeien en productiviteit te verhogen. Het ontwikkelen van een businessmodel rond AI duurt misschien wat langer dan mensen voor ogen hadden.”

Felbegeerde chips

Eén bedrijf lijkt daar geen moeite mee te hebben: Nvidia. Het bedrijf van Jensen Huang is alleenheerser in de AI-wereld. De groten uit de techindustrie staan in de rij bij Nvidia om de nieuwste grafische chips van het bedrijf op te kopen nog voor ze van de band rollen. Door zijn unieke marktpositie kan het GPU’s voor tienduizenden dollars per stuk verkopen. Nvidia groeide op anderhalf jaar uit van een nichespeler tot één van de grootste bedrijven ter wereld.

Toch is het niet alleen maar een goednieuwsshow bij Nvidia. Het bedrijf moest de eerste samples van zijn langverwachte Blackwell-generatie terugroepen omwille van een ontwerpfout, met nu al uitstel van enkele maanden tot gevolg. Slecht nieuws voor de klanten van Nvidia, want om betere AI-producten te ontwikkelen, zijn meer en krachtigere chips nodig.

Een gebrek aan concurrentie is de bottleneck volgens experten en beleidsmakers. Zolang er geen waardige uitdager in de markt opstaat, heeft Nvidia geen reden om zijn prijzen te laten zakken, waardoor de ontwikkelingskosten van AI hoog blijven. Concurrentie zou vanuit AMD en Intel moeten komen, maar beide chipboeren moeten voorlopige hun meerdere erkennen in Nvidia.    

Ecologische tol

De AI-push heeft niet alleen gevolgen op de economie. De wedloop om het grootste en beste LLM te ontwikkelen doet het energieverbruik in datacenters pieken. Google en Microsoft zagen hun uitstoot aanzienlijk stijgen sinds 2022, met de nuance dat clouddatacenters stukken energie-efficiënter zijn ingericht dan het gemiddelde on-prem datacenter.

De vraag is meer of de aanhoudende vraag naar AI op lange termijn houdbaar blijft. Datacenters verorberen nu al twee tot vier procent van de wereldwijd beschikbare energie. Nieuwe datacenters blijven uit de grond schieten zoals paddenstoelen om de AI-groei te kunnen ondersteunen. Aan het huidige tempo zal de AI-industrie tegen 2027 meer stroom verbruiken dan heel Nederland. Stroomnetwerken komen onder permanente hoogspanning te staan.  

“Het is essentieel om AI op een verantwoorde en duurzame manier in de markt te zetten”, antwoordt Schoonis. “We hebben de belofte gemaakt om tegen 2030 koolstofneutraal te zijn en daar houden we ons aan. In België opereren onze datacenters nu voor 82 procent koolstofvrij. In eigen datacenters is het niet mogelijk om modellen energie-efficiënt te trainen op dezelfde schaal als wij dat doen. Een volgende stap is het ontwikkelen van geoptimaliseerde chips om AI-workloads efficiënter te draaien: dit proces is volop bezig.”

Gratis AI

Tot heden zijn de meeste generatieve AI-toepassingen zoals ChatGPT in een (beperkte) versie gratis gebleven. Gezien de enorme resources die de onderliggende LLM’s opslokken, is dat zeer gul te noemen. Om toch wat munt te slaan uit de technologie, zijn AI-leveranciers op de proppen gekomen met betalende API’s of abonnementen die meer functies en beveiliging bieden. Kunnen AI-applicaties gratis blijven nu de druk vanuit investeerders wordt opgevoerd?

Schoonis is voorzichtig met zijn antwoord. “We zien bij onze zakelijke klanten dat als we extra waarde kunnen toevoegen met AI, klanten bereid zijn daarvoor te betalen. Customer service is bijvoorbeeld een zeer goed domein voor AI. Daar creëert AI echt een win-win, omdat bedrijven hun dienstverlening verbeteren en tegelijkertijd kosten besparen.”

Aan het huidige tempo zal de AI-industrie tegen 2027 meer stroom verbruiken dan heel Nederland.

De geschiedenis herhaalt zich (niet)?

In de dagen na de kleine beurscrash op 5 augustus, waren er al tekenen van herstel waar te nemen. De doembeelden over een nieuwe ‘internetbubbel’ lijken voorlopig even weer de koelkast in te mogen. Nu is het aan generatieve AI om te bewijzen dat het de mooie beloftes kan waarmaken.

Het zou anders niet de eerste technologie zijn die met veel tromgeroffel wordt aangekondigd om weer snel van het voorplan te verdwijnen, omdat het niet tot zichtbare resultaten leidde. Het overkwam de metaverse, blockchain en ook van 5G lijkt nog niet iedereen overtuigd te zijn.

Schoonis, en met hem de hele Google-clan, gelooft dat er veel rek zit in de technologie. “Ondanks vele investeringen staan we nog maar aan het begin van de transformatie. Productiviteitsfuncties worden dagelijks toegepast met heel veel succes. Dat gaat van dagelijkse processen tot meer complexe zaken. Uiteindelijk heeft bijna alles met productiviteit te maken. Maar er is nog werk om modellen gebruiksvriendelijker te maken en mensen te trainen om er gebruik van te maken.”

Geduld lijkt dan ook het devies voor bedrijven die met AI aan de slag gaan. De technologie implementeren is veel meer dan op een magische knop duwen. “Eerst moeten je data op orde zijn en dan pas kan je AI gebruiken. Veel bedrijven zitten vandaag met silo’s: data moeten voortdurend heen en weer versleept worden. Slaag je erin real-time databronnen te combineren, ga je stap voor stap meer inzicht creëren en gaan modellen autonoom kunnen draaien. Het is belangrijk dat bedrijven zich klaarmaken om mee te gaan op de wave”, besluit Schoonis. 

Het ontwikkelen van een businessmodel rond AI duurt misschien wat langer dan mensen voor ogen hadden. Eerst moet je data op orde zijn en dan pas kan je AI gebruiken.

Joris Schoonis, Managing Director Google Cloud BeNeLux