AMD lanceert twee nieuwe processors met daarin niet alleen klassieke Zen 4-kernen, maar ook Zen 4c-cores. Die zijn gelijkaardig, maar zuiniger. Zo springt ook AMD op de Big.Little-trein.
AMD lanceert twee nieuwe laptopprocessors in het Ryzen 7040-portfolio: de Ryzen 5 7545U en de Ryzen 3 7440U. Beide chips hebben niet alleen klassieke Zen 4-processorkernen aan boord, maar ook Zen 4c-cores. Die zijn 35 procent kleiner en verbruiken minder dan de traditionele cores. Architecturaal zijn de verschillen niet immens, maar AMD optimaliseerde Zen 4c voor een hoge densiteit op de chip en maximale throughput. Je krijgt met andere woorden meer Zen 4c-kernen op een chip gepropt dan Zen 4-kernen, terwijl de temperatuur binnen de perken blijft.
Efficiënter
AMD introduceerde Zen 4c eerst in zijn Bergamo-chips voor het datacenter. Daar heeft de AMD Epyc 9754 128 Zen 4c-kernen aan boord: ideaal om cloud native workloads efficiënt te draaien. De eigenschappen van Zen 4c zijn echter ook interessant in de thermisch beperkende behuizing van een laptop.
Door de kernen mee op de nieuwe chips te stoppen, wil AMD meer instructies per cyclus en meer prestaties bieden dan equivalente chips, terwijl het TDP onder de 15 watt blijft. Bij instaplaptops kan AMD zo een zuinige chip bieden die toch meer dan krachtig genoeg is voor kantoorwerk, terwijl het geheel eenvoudig te koelen blijft en de CPU ook milder is voor de batterij. Daar staat tegenover dat de CPU’s bij zware workloads die een hoge kloksnelheid vereisen, minder goed zullen presteren dan equivalenten met allemaal gewone Zen 4-kernen.
(Niet) zoals Intel
AMD volgt hier een beetje Intel, dat sinds Alder Lake P(restatie)- en E(fficiëntie)-kernen op één CPU combineert. Intel ging op zijn beurt de mosterd halen bij de Big.Little-configuraties van ARM, waarbij zware en lichte Cortex-kernen op één chip terechtkwamen. Het voordeel is in alle gevallen gelijkaardig: kernen geoptimaliseerd voor een lager verbruik kunnen zich efficiënter kwijten van iets lichtere taken, terwijl er toch ook krachtige kernen present tekenen voor wanneer een hogere klokfrequentie wel even doorweegt.
Er is wel een groot verschil tussen AMD’s implementatie en die van Intel: de E-kernen van Intel zijn afgeleid van de Atom- en Celeron-architectuur, en ondersteunen geen multithreading. Zen 4c is zoals gezegd gewoon een variant van Zen 4, en verwerkt wel twee threads per ken. Dat garandeert in theorie een betere ondersteuning van software. Intel kampt wel met wat uitdagingen door de twee architecturen op één chip te combineren.
Phoenix 2 en een Berlingo
Beide nieuwe chips zijn gebouwd aan de hand van de Phoenix 2-chip, die Zen 4 en Zen 4c samenbrengt met geïntegreerde grafische capaciteiten afkomstig van de Radeon 740M, maar zonder de AI-accelerator die we in andere recente laptopchips van AMD terugvinden. De Ryzen 5 7545U bevat een volledige Phoenix 2-chip en bestaat uit twee Zen 4-kernen en vier Zen 4c-kernen. De Ryzen 3 7440U is een afgeslankte versie met één Zen 4-kern en drie Zen 4c-cores.
De nieuwe CPU’s zijn belangrijk voor AMD’s portfolio. Intel en daarvoor ARM toonden al dat er een meerwaarde te vinden is in de combinatie van efficiënte kernen met meer prestatiegerichte cores. Een groot deel van de workloads werkt prima met een iets zuinigere geoptimaliseerde kern. Wie vaker naar de supermarkt rijdt dan op het circuit van Francorchamps rondscheurt, is beter af met een Citroën Berlingo dan met een Ferrari LaFerrari: met verschillende kernen op één chip voorzien fabrikanten de juiste tools voor de job.
Verwarrend
Daar staat een gebrek aan transparantie tegenover. Wie wel van kernen met een hoge frequentie houdt, bijvoorbeeld om video’s te renderen, ziet op papier geen verschil tussen een nieuwe 6-core Ryzen 5 7545U en een bestaande Ryzen 5 7640U met evenveel kernen en eenzelfde maximale kloksnelheid. Toch zal die tweede beter presteren, aangezien die over de hele lijn gewone Zen 4-kernen heeft die hogere frequenties aankunnen.
AMD voorziet geen duidelijk label om chips met en zonder Zen 4c te onderscheiden. Alle cijfers in het typenummer van een AMD-CPU hebben een betekenis (die een leek al moeilijk kan ontcijferen), maar voor dit nieuwe verschil is er zelfs geen indicator.