De EU, de VS, het VK en verschillende andere landen hebben bindend verdrag ondertekend dat er mee voor moet zorgen dat AI op een veilige manier gebruikt en ontwikkeld wordt. Het is het eerste internationale verdrag van zijn soort.
De Europese Unie heeft het Council of Europe Framework Convention on Artificial Intelligence and Human Rights, Democracy, and the Rule of Law ondertekend. Ook andere landen zoals de Verenigde Staten, het Verenigd Koninkrijk, Andorra, Georgië, IJsland, Israël, Noorwegen, Moldavië en San Marino verklaarden zich akkoord met het document.
Het verdrag wil het gebruik van AI-modellen reguleren en verbindt landen er vooral toe om met AI om te springen op een manier die niet in strijd is met brede wettelijke principes, democratie en mensenrechten. De tekst is het resultaat van vier jaar werk en werd ondertekend in Vilnius.
AI in balans met normen en waarden
De kar werd getrokken door de Raad van Europa, die voor alle duidelijkheid niets te maken heeft met de Europese Unie zelf, maar fungeert als losse instelling die de mensenrechten en democratie in Europa moet vrijwaren. De Raad neemt met het internationale verdrag een voortrekkersrol in de definiëring van de verhoudingen tussen AI en de moderne democratische rechtstaat.
“We moeten ervoor zorgen dat de opkomst van AI onze normen handhaaft en niet ondermijnt.”, zegt Secretaris Generaal Marija Pejčinović Burić over de ondertekening. “Het kaderverdrag is ontworpen om precies dat te garanderen. Het is een sterke en evenwichtige tekst – het resultaat van de open en inclusieve benadering waarmee het is opgesteld en die ervoor heeft gezorgd dat het profiteert van meerdere en deskundige perspectieven. Het is een open verdrag met een potentieel wereldwijd bereik. Ik hoop dat dit de eerste van vele handtekeningen zal zijn en dat ze snel gevolgd zullen worden door ratificaties, zodat het verdrag zo snel mogelijk in werking kan treden.”
Basisprincipes
Het verdrag stipt fundamentele principes aan waarmee alle AI-gerelateerde activiteiten in overeenstemming moeten zijn:
- Menselijke waardigheid en individuele autonomie
- Gelijkheid en non-discriminatie
- Respect voor privacy en persoonlijke data
- Transparantie en toezicht
- Verantwoordelijkheid
- Betrouwbaarheid
- Veiligheid
Idee vs. praktijk
Het verdrag zal van toepassing zijn op zowel publieke als private instanties, maar bevat al enkele hiaten. Zo is het niet van toepassing wanneer nationale verdediging op het spel staat. Dat is goed nieuws voor bijvoorbeeld Israël, dat gezichtsherkenning gebruikt om Palestijnen (al dan niet correct) te herkennen en vast te houden en met zijn implementatie van het programma alle zeven principes naast zich neer heeft gelegd.
Ook de VS kunnen zich op die uitzondering beroepen voor dubieuze initiatieven uitgevoerd door de NSA. Hoe de overheden de praktijken van privébedrijven zoals Palantir gaan rijmen met de principes van het verdrag, moet de toekomst uitwijzen.
Het internationale verdrag bevat lovenswaardige inhoud en wordt ondertekend door belangrijke Westerse spelers. Vanuit Azië lijkt er minder interesse, al hoeft het niemand te verwonderen dat China geen ambitie heeft om deel te nemen.
Wat de impact van het verdrag zal zijn, is afwachten. Heel wat ondertekenaars hebben vandaag al boter op het hoofd en zijn op de één of andere manier te linken aan AI-gerelateerde praktijken die niet in overeenstemming zijn met de geest van het verdrag.