Microsoft zet zijn eerste Copilot+-computers in de markt, andere fabrikanten volgen snel. De komst van Copilot+-computer zou een nieuwe categorie van Windows-pc’s inluiden. Dat klinkt als een mijlpaal, maar wat is zo’n Copilot+-computer precies?
De Microsoft Surface Laptop 7 en Surface Pro 11 zijn ‘s werelds eerste Copilot+-laptops. Dat zegt Microsoft zelf, en Microsoft kan het weten: het heeft de term zelf uitgevonden. De Copilot+-computer staat voor een nieuwe categorie van Windows-pc’s, en hoort revolutionair te zijn. Dat klinkt allemaal mooi, maar wat betekent het echt?
Specificaties
Microsoft heeft duidelijke vereisten voor Copilot+-computers. De toestellen moeten in staat zijn meer dan 40 TOPS aan rekenkracht voor de dag te brengen, waarmee ze nieuwe ervaringen kunnen ondersteunen. Verder wil Microsoft dat iedere laptop met het label een dag lang zonder stopcontact kan. Tot slot heeft iedere laptop een Copilot-toets op het toetsenbord nodig.
We onderscheiden twee zaken: de 40 TOPS, en het straffe batterijleven. Wie een laptop van beide kan voorzien, heeft een Copilot+-computer gemaakt.
TOPS
Laten we beginnen bij de 40 TOPS. TOPS staat voor Tera Operations Per Second, en is een maatstaaf voor hoeveel bewerkingen een chip per seconde kan uitvoeren in de context van AI. TOPS meet rekenkracht op een andere manier dan bijvoorbeeld GHz, en is niet zo indicatief voor de prestaties van een processor bij dagelijks kantoorwerk. In de regel kan je er wel vanuit gaan dat meer TOPS ook sneller is.
lees ook
Microsoft Surface Laptop 7 review: indrukwekkend (maar niet dankzij AI)
Microsoft focust op die TOPS, omdat 40 TOPS het minimum is om bepaalde generatieve AI-toepassingen op de laptop zelf te kunnen draaien. Om aan het cijfer te raken, heeft een computer een processor met ingebouwde GPU en krachtige NPU nodig, of gewoon een discrete grafische kaart.
Batterij
Verder wil Microsoft dat Copilot+-computers een dag zonder netstroom overleven. Dat vereist een erg zuinige chip, waardoor een discrete grafische kaart in de praktijk al geen optie meer is. Microsoft wil met z’n Windows-computers de MacBooks van Apple achterna wat batterijleven betreft.
Om een dergelijk batterijleven mogelijk te maken, moet de processor in de computer zuiniger zijn dan vandaag de norm is. Ook dat vereist innovaties op vlak van architectuur.
Hoe?
Om aan de vereisten van de Copilot+-laptop te voldoen, kan je vandaag geen beroep doen op een processor van Intel of AMD. Geen van beide biedt op dit moment een x86-CPU met voldoende TOPS en voldoende efficiëntie, al staan dergelijke chips wel op de planning. We schreven eerder al dat de ‘AI-pc’ volgens Intel, geen AI-pc is, en dat blijkt nu duidelijk aan de hand van de specificaties van Microsoft. Wie eerder een AI-pc kocht, ontdekt nu dat hij of zij geen Copilot+-pc in handen heeft.
De eerste laptops die aan de richtlijnen voldoen, zijn de nieuwe Surface-computers van Microsoft zelf. Die debuteren met de Qualcomm Snapdragon X: een splinternieuwe processor die niet op x86 maar op ARM gebaseerd is. De chip is krachtig, maar drinkt weinig energie, zodat de Surface-laptops een ongeziene autonomie kennen.
Verder stopt Qualcomm een zelfgemaakte Hexagon-NPU in de chip. Die NPU levert op z’n eentje al 45 TOPS en overtreft de NPU-chiplets in de recentste processors van AMD (Ryzen 8040) en Intel (Core Ultra / Meteor Lake) zonder moeite.
Dankzij de ARM-architectuur krijgen Windows-laptops een flinke boost in prestaties en batterijleven. Dat de ARM-architectuur na een decennium aan eerdere mislukte pogingen eindelijk succesvol haar intrede maakt in Windows-land, is een triomf op zich.
Microsoft spreekt echter niet van ARM-pc’s, maar van Copilot+. Het is de bedoeling dat AMD en Intel met hun volgende generatie van CPU’s ook aan de minimumvereisten voldoen. Verder wil Microsoft met de Copilot-merknaam toch vooral de AI-capaciteiten van de nieuwe laptops in de verf zetten.
Waarom?
Daar knelt het schoentje. De prestaties en het batterijleven van de Copilot+-pc’s zijn zoals aangehaald spectaculair, maar het Copilot-verhaal is op dit moment flinterdun.
Om te beginnen worden de 40 TOPS en de NPU bijna nergens voor gebruikt. Je krijgt toegang tot enkele gimmicks zonder blijvende waarde, en geniet een lager energieverbruik in specifieke gevallen.
Zo kan je via de webcam filters toepassen, los van je favoriete videovergadersuite. Denk daarbij aan gekende toepassingen, zoals achtergrondvervaging. Die werken iets nauwkeuriger, maar echt verschil zal je niet meteen zien. Ze vereisen bovendien minder van de CPU omdat ze efficiënter op de NPU draaien. Wie erg lang wil vergaderen zonder netstroom, zal daar wel een beetje voordeel uit halen.
Andere filters, zoals de aquarel, zien niet zo relevant. De functionaliteit om virtueel oogcontact te bewaren tijdens een call, doet het bij onze test niet.
De Paint CoCreator is een andere Copilot+-troef, maar stelt weinig voor. Je kan wat kribbelen in Paint, waarna generatieve AI-algoritmes op basis van je input en beschrijving een mooier prentje genereren. Heel leuk om eens te proberen en al zeker op een laptop met een pennetje, maar niet wereldschokkend.
De relevantste nieuwe functie die we vandaag op en Copilot+-computer terugvinden, is de optie om live ondertiteling (in het Engels) van video’s te voorzien. Zo kan je in eender welke taal naar een filmpje kijken, en voorziet Windows ondertitels. Dat werkt netjes via de NPU, maar gebruikt tijdens onze tests nauwelijks zeven procent van de capaciteit ervan. Je hebt met andere woorden bijlange geen 40 TOPS en eigenlijk zelfs geen NPU nodig om hiervan te genieten.
De knop
Dan is er nog de Copilot-knop. Die zit rechts van de spatiebalk op een kostbare plek. Klik erop, en je start Copilot wat in essentie de op één na recentste versie van ChatGPT is, in een Bing-jasje. Chatten daarmee is fantastisch en wie geen abonnement op ChatGPT heeft, zal hier veel aan hebben.
De tool heeft integraties met Dall-E voor beeldengeneratie, en Suno om muziek te genereren. Andere integraties zijn exclusief commercieel en voelen als reclame. Denk daarbij aan Kajac en Instacart.
We zijn de laatsten om de kracht van generatieve AI via een recent GPT-model te onderschatten, maar deze functie heeft niets met de laptop te maken. Copilot werkt, net als ChatGPT, via de cloud. Je kan perfect een snelkoppeling op je taakbalk plaatsen: er is geen scenario waarin je zo dringend een generatieve AI nodig hebt, dat je daar te allen tijde de rechtse CTRL-knop voor wil opofferen op het toetsenbord.
Omdat Copilot via de cloud werkt, staat de functionaliteit bovendien niet in relatie met de hardware. Iedere laptop met browser en internetverbinding heeft toegang tot dezelfde capaciteiten. Een browser heb je bovendien vaker nodig, en dat lukt ook zonder toetsenbord-knop.
En dus?
Microsoft claimt dat de Copilot+-pc een nieuwe categorie van Windows-pc is, maar daar is niets van aan. De ARM-chip maakt de huidige Copilot+-laptops uniek in prestaties en autonomie, maar Microsoft geeft zelf aan dat ARM geen vereiste is voor het label. De focus ligt op de AI-rekenkracht.
Je krijgt dus 40 TOPS, maar daarmee kan je op dit moment maar weinig nuttigs aanvangen. 40 TOPS is bovendien niet zo veel: een toestel met een lichte GPU zoals een Nvidia RTX 4050 LT op 35 watt biedt al ongeveer 130 TOPS.
Waarschijnlijk zal Microsoft nog wel functionaliteit toevoegen aan Windows die van de 40 TOPS en NPU kan gebruik maken. Ook andere ontwikkelaars kunnen op de NPU verder bouwen. Langzaam maar zeker zullen er vermoedelijk capaciteiten verschijnen die meer zijn dan een gimmick.
Op dit moment is de Copilot+-pc echter een marketingterm en geen totaal nieuwe categorie van computer. Nogmaals: ARM op de Windows-laptop is effectief een kleine revolutie, maar die staat los van het Copilot- en AI-verhaal. Microsoft is in hetzelfde bedje ziek als Intel met zijn AI-pc, en probeert een kleine evolutie als een grote revolutie te verkopen.
Dat is jammer, want er komt ongetwijfeld een moment waarop lokale AI en NPU’s op laptops een grote impact zullen hebben. Dat moment is niet nu, en die laptops zijn niet de huidige Copilot+-pc’s.