De kilometers file en het aantal verkeersongelukken in België nemen alsmaar toe. De oplossing ligt niet in het uitbreiden van weginfrastructuur, maar in deze slimmer maken. Mobilidata legt het fundament voor veilige en duurzame mobiliteit.
De toenemende verstedelijking van België en voornamelijk Vlaanderen brengt heel wat uitdagingen met zich mee op gebied van mobiliteit. Eindeloze files tijdens de ochtend- en avondspits zijn al jaren dagelijkse kost en hoe meer weggebruikers, hoe hoger het risico op (dodelijke) verkeersongevallen. Sinds 2019 vielen meer dan 300 verkeersdoden op de Vlaamse wegen. De vele files zijn niet alleen frustrerend voor weggebruikers, maar hebben ook een negatieve impact op het klimaat door de hoge uitstoot van vervuilende uitlaatgassen.
Een sterke mobiliteit is een basisvoorwaarde voor economische en maatschappelijke groei. Maar de wegeninfrastructuur van ons land botst duidelijk op zijn limieten. Door het gebrek aan open ruimte zijn er maar weinig mogelijkheden om nog uit te breiden. Naar de toekomst toe zal het dan ook cruciaal zijn om de huidige infrastructuur efficiënter en zuiniger te gebruiken. De sleutel hiertoe is het inzetten van data in het verkeersnetwerk.
In 2019 werd daarom het Mobilidata-project uit de grond gestampt, een samenwerking tussen private en publieke organisaties om het mobiliteitsprobleem op te lossen. Het doel is om slimme datasystemen op te zetten die verkeersdata in real-time ter beschikking stellen aan weggebruikers. Zo wil Mobilidata een aangenamere mobiliteit voor alle soorten weggebruikers bekomen.
Het warm water niet uitvinden
We spreken met Wim Vandenberghe, expert in intelligente transportsystemen bij imec en het Vlaamse Agentschap Wegen & Verkeer. Hij maakt ons meteen duidelijk dat Mobilidata geen poging is om het warm water uit te vinden.
“Het vakgebied van C-ITS (Cooperative Intelligent Transport Systems) bestaat al vijftien jaar”, zegt de ingenieur. “In die periode zijn verschillende technische manieren ontstaan om C-ITS-toepassingen te realiseren, elk met hun eigen voor- en nadelen. Na het nodige studiewerk is beslist om Mobilidata te baseren op dezelfde concepten die Europese initiatieven zoals C-Roads en Data for Road Safety en Talking Traffic uit Nederland, hanteren. Deze hebben namelijk aangetoond dat door gebruik te maken van 4G- netwerken, cloud diensten en smartphone- applicaties een kanaal voor razendsnelle uitwisseling van gegevens gerealiseerd kan worden”
“Omdat deze technische concepten vandaag al gemeengoed zijn, kunnen toepassingen die voor gevaren waarschuwen of de doorstroming efficiënter regelen hierdoor sneller worden uitgerold. Op basis van dit principe hebben we een specifieke infrastructuur uit data en applicaties opgebouwd in functie van wat mobiliteit in Vlaanderen precies nodig heeft”, aldus Vandenberghe, die zijn punt illustreert dat je niet altijd het warm water hoeft uit te vinden om innovatief te zijn..
Intelligente verkeerslichten
Het moment van uitrol is aangebroken voor Mobilidata. Vandenberghe werpt de blik vooruit: “We hebben voor de initiële uitrolfase 31 verkeersoplossingen vooropgesteld. De bouw van het platform was complex en het was ook helemaal nieuw; we willen het ook als een volledig open ecosysteem uitrollen. Op termijn zullen we meer use cases toevoegen en partijen laten aansluiten. Nu ligt de focus nog heel even op het grondig verder testen van ontwikkelingen, en het feitelijk uitrollen van alle goed bevonden use cases.”
Wat betekent dit nu concreet voor de Vlaamse weggebruiker? Op die vraag heeft Vandenberghe het volgende antwoord: “De oplossingen zullen met toekomstige updates worden toegevoegd aan partnerapps zoals Flitsmeister en Karta GPS. Eens het platform zich via deze eerste uitrol heeft bewezen als voldoende stabiel en waardevol voor de eindgebruiker, dan kunnen we onze pijlen richten op andere partijen. Het is belangrijk om met praktijkvoorbeelden te kunnen staven dat geïnteresseerde aansluitende bedrijven er ook iets mee kunnen doen voor hun gebruikers.”
Een van de eerste projecten die Mobilidata wil verwezenlijken, is de uitrol van intelligente verkeerslichten. Hiermee kan de lichtenregeling proactief worden bijgestuurd voor een vlottere verkeersdoorstroom. Zo kunnen bepaalde type voertuigen, bijvoorbeeld ziekenwagens, brandweerwagens op weg naar een noodsituatie of bussen die achterlopen op hun schema, voorrang krijgen aan een verkeerslicht om de weg vrij te maken.
Ook het opzetten van een systeem om weggebruikers te waarschuwen voor actuele verkeerssituaties zoals ongevallen, files of slipgevaar, of ‘statische infrastructuur’ zoals verkeersborden, staat hoog op de verlanglijst, benadrukt Vandenberghe. Daarnaast kunnen data ook een meerwaarde bieden bij het vinden van parkeerplaatsen waar die schaars zijn. De huidige lijst van toepassingen is dan ook verre van exhaustief.
Open, maar onder voorwaarden
Om Mobilidata te laten renderen, zal er een goede wisselwerking tussen de betrokken partijen moeten ontstaan. Publieke verkeersinstanties publiceren informatie op het datanetwerk, die serviceproviders via hun eigen kanalen tot bij weggebruikers brengen. Het dataverkeer kan ook in de omgekeerde weg verlopen, want ook gebruikers zullen feedback kunnen geven op de informatie.
Het Mobilidata-ecosysteem staat open voor geïnteresseerde partijen, maar ook niet zomaar. Vandenberghe legt uit: “De kwaliteit van de informatie is essentieel, dus we mogen enkel betrouwbare partijen toelaten. Bedrijven die toegang willen tot de data of zelf data willen delen met het ecosysteem zullen aan bepaalde voorwaarden moeten voldoen, die nu worden afgerond.”
Naast kwaliteit is ook privacy een belangrijk aandachtspunt bij de uitbouw van Mobilidata, verzekert Vandenberghe. Het platform zal eveneens aan Europese privacyregels moeten voldoen. “Mobilidata is een dienstverlening van de overheid die weggebruikers kan ondersteunen om zich veilig en vlot te verplaatsen. Het is absoluut niet de bedoeling dat de overheid weggebruikers via dit systeem kan controleren. Daarom zijn de applicaties niet rechtstreeks gekoppeld aan de systemen van de overheid. Dit verloopt via de backend van de service provider, die enkel hoogstnoodzakelijke gegevens zal delen met het ecosysteem, met respect voor de voorschriften van de GDPR-wetgeving.”
Vandenberghe hoopt wel dat het partnerecosysteem snel zal uitbreiden. “De groei van het ecosysteem is belangrijk om de gehoopte impact te bereiken met Mobilidata. Niemand lijkt nu nog te twijfelen aan de architectuur, dat was in het begin anders, maar hoe de samenwerking tussen de publieke en de private sector zal verlopen is nog een zoektocht. Daarom organiseren we regelmatig evenementen met verschillene stakeholders.”
Van slim verkeer naar een slimme stad
Met Mobilidata zet Vlaanderen een eerste stap naar veiligere, efficiënte en duurzamere mobiliteit. Daar zal elke weggebruiker op onze wegen vragende partij voor zijn. Maar de gebruikstoepassingen hoeven niet beperkt te blijven tot mobiliteit. Slim verkeer moet de basis vormen voor de slimme stad, meent Vandenberghe.
“Data uit het logistieke netwerk van een stad kunnen bijvoorbeeld gekoppeld worden met verkeersgegevens. Al kan de architectuur die je nodig hebt in een andere context wel helemaal anders zijn. Daarom hebben we ook partijen uit andere vakgebieden betrokken in het Mobilidata-project. Wat je ook doet met de data, ik herhaal nogmaals om op te letten dat je het warm water niet opnieuw probeert uit te vinden”, klinkt het slotadvies.