IaaS, SaaS en PaaS: wat is het verschil?

Wanneer men spreekt over de cloud, vallen de termen ‘IaaS’, ‘SaaS’ en ‘PaaS’ regelmatig. Maar wat betekenen deze afkortingen nu juist en hoe verschillen deze concepten?

Cloud computing is een breed technologisch concept dat veel verschillende invullingen kan hebben. Bij het zoeken naar de optimale IT-structuur dienen bedrijven belangrijke knopen door te hakken. Enkele van die keuzes zijn welke data en applicaties je on-premises wil houden of naar de cloud wil brengen, en welke competenties je in eigen handen houdt of toevertrouwt aan een provider.

In de praktijk zien we veel bedrijven opteren voor het ‘as a service’-model om de transitie naar de cloud te bespoedigen. Daarbij tekent de klant in om, tegen een maandelijkse of jaarlijkse vergoeding, de technologie van een provider te mogen gebruiken. Ook het as a service-model kent vele gedaanten: afkortingen zoals IaaS (infrastructure as a service), SaaS (software as a service) en PaaS (platform as a service) heb je ongetwijfeld al eens gehoord.

De verschillen tussen deze formules zijn echter niet voor iedereen even duidelijk. Voor een succesvolle transformatie in de cloud is het nochtans van cruciaal belang dat je als klant weet wat je precies afneemt bij de provider. We maken een duidelijk onderscheid tussen deze drie populaire as a service-modellen.

As a service: de voor- en nadelen

Wanneer je iets as a service of als een dienst afneemt, betaal je niet enkel voor het product in kwestie, maar ook voor alle omringende dienstverlening. Denk aan het voorbeeld van een leasingwagen waarbij je niet enkel de wagen ter beschikking krijgt, maar je leverancier ook het onderhoud van de wagen verzorgt. In de context van cloud as a service betekent dat dus dat de provider ervoor instaat dat alle afgenomen componenten in de cloudinfrastructuur naar behoren werken.

Dat is meteen ook één van de grootste voordelen van het as a service-model. Als klant hoef je niets zelf te ontwikkelen, installeren of onderhouden. Je krijgt een afgewerkt product ter beschikking en ondervind je problemen, dan is het de verantwoordelijkheid van de leverancier om die zo snel mogelijk op te lossen. De trefwoorden van as a service zijn dan ook flexibiliteit, schaalbaarheid en kostenefficiëntie.

Sommige organisaties beschouwen het echter als een nadeel dat ze geen eigenaar zijn van het product. Het maakt je bedrijf immers deels afhankelijk van je leverancier en hoe dieper je in een ecosysteem verankerd zit, hoe moeilijker je daar nog uitgeraakt. Dit fenomeen heet ‘vendor lock-in’.

Bovendien kan een technische storing of een cyberaanval bij je provider ook een impact hebben op je bedrijf. Het is dus van belang om bij eender welke formule je kiest in zee te gaan met een betrouwbare leverancier.

Wat is IaaS?

IaaS staat languit voor ‘infrastructure as a service’, infrastructuur in een dienstenmodel dus. De provider zal in deze formule zijn infrastructuur – die doorgaans bestaat uit een netwerk, servers en opslag – ter beschikking stellen aan de klant. Dit bespaart de klant de hoge kosten en het beheer van een eigen on-site datacenter.

Je betaalt immers enkel voor de infrastructuur die je daadwerkelijk gaat gebruiken. Deze kan in samenspraak met de provider flexibel worden op- en afgeschaald wanneer nodig. Als klant dien je wel nog zelf je applicaties te ontwikkelen en een ondersteunend besturingssysteem te voorzien.

Publieke clouddiensten van AWS, Microsoft Azure en Google Cloud bieden voornamelijk diensten aan die vallen onder de noemer van IaaS. De instances die je bij die grote cloudproviders afneemt om bijvoorbeeld virtuele machines op te draaien, zijn een veelvoorkomend voorbeeld van IaaS. Hoewel IaaS vooral betrekking heeft op de hardware, is de virtualisatielaag (hypervisor) in de regel mee een onderdeel van de infrastructuur.

Wat is PaaS?

PaaS, ofwel ‘platform as a service’, is de volgende trede op de ladder. Hierbij host de provider de hardware, maar ook een stuk van de software op zijn eigen infrastructuur, en biedt die als een geïntegreerd platform aan. Het gaat daarbij niet om concrete applicaties, maar wel de softwarelaag waarop je die applicaties wil bouwen en draaien.

Denk daarbij aan het besturingssysteem of de software die je gebruikt voor de uitrol en het beheer van je containers. Het is aan de provider om een geïntegreerd platform te voorzien. Hij staat ook in voor het onderhoud van de hardware en het updaten van de platformsoftware. Een bekend voorbeeld van PaaS is het containerplatform Red Hat OpenShift.  

PaaS is vooral voor ontwikkelaars een aantrekkelijke formule omdat zij het onderliggende fundament voor hun applicaties niet meer zelf hoeven te bouwen. Zo kunnen zij zich volledig toespitsen op het schrijven van code en het beheren van applicaties. Ook het bijhorende beheer van de data blijft in handen van de klant.

Wat is SaaS?

SaaS, of ‘software as a service’, is de meest uitgebreide formule van de drie en ook de meest geschikte optie voor bedrijven die niet de expertise hebben om zelf applicaties te ontwikkelen. Met SaaS krijg je een totaalpakket ter beschikking waar naast infrastructuur, hardware en (platform)software ook applicaties mee inzitten.

Je opteert voor een ecosysteem waarbij de provider alles verzorgt. Toegang tot de applicaties wordt geregeld via de cloud zodat je als gebruiker niets zelf hoeft te installeren. Zo zijn de applicaties en bestanden ook vanaf eender welk apparaat beschikbaar. De bekendste voorbeelden van SaaS zijn zonder twijfel Microsoft 365 en Google Workspace. De oplossingen van Salesforce zijn een ander populair voorbeeld. Als klant gebruik je een applicatie die gewoon werkt, zonder dat je wakker hoeft de liggen van de achterliggende magie.

Het huidige IT-landschap evolueert naar complexe combinaties van bovenstaande modellen. Zo kan jij als bedrijf Zoom gebruiken voor videovergaderingen, wat een SaaS-toepassing is. Zoom zelf heeft servers nodig en beheert niet al zijn datacenters zelf, en is zo op zijn beurt een IaaS-klant bij bijvoorbeeld Oracle.

In de lift

Wellicht omdat SaaS alles omvat wat een organisatie nodig heeft in de cloud, is het ook de meest geliefde as a service-formule bij eindklanten. Gartner voorspelt dat de totale investeringen in SaaS-diensten op 167 miljard dollar zullen uitkomen; in 2023 zal dit bedrag toenemen tot 195 miljard dollar. IaaS volgt met 115 miljard dollar in 2022 en 150 miljard in 2023. PaaS levert 110 miljard dollar op in 2022 en zal in 2023 naar 136 miljard dollar evolueren.

Deze cijfers maken duidelijk dat investeringen in publieke cloud nog steeds een belangrijke IT-prioriteit zullen blijven in 2023 en de jaren nadien. De totale waarde van de publieke cloudindustrie zal tegen eind 2023 al richting de 600 miljard dollar stijgen. Ook andere segmenten zoals BPaaS (business process as a service) en DaaS (desktop as a service) surfen mee op deze hoge golven.