Op het And& Festival in Leuven stonden onder andere menselijke robots hoog op het programma. Één man zorgde daarvoor: Professor Ishiguro. Deze bijzondere Japanner heeft een eigen robotkloon gemaakt. Dat zorgde meteen voor een bijzonder geanimeerd debat: wat hebben we aan zo’n robot en wanneer komen ze eraan?
Vandaag hebben we in huis of op kantoor mogelijk al wat robots staan. De meeste die we vandaag gebruiken, hebben geen armen of benen. Kijk bijvoorbeeld naar een robotmaaier buiten die het gras maait of een robotstofzuiger die binnen alles netjes houdt. Dit type robots is niet menselijk; die kunnen niet zomaar de trap op lopen en boven verder doen. Misschien geven sommigen een naam aan deze robots, maar daar blijft het meestal bij.
Bram Vanderborght, Professor Robotica bij Vrije Universiteit Brussel, gaat verder op dat functionele design. “Van zodra een robot armen en benen heeft, verwacht je dat een robot koffie kan brengen. Kijk naar de bekende Pepper-robot: daar zoeken we een heel andere interactie als bij een robotstofzuiger omdat die handen en een gezicht heeft.”
Robotkloon
Expert van dienst is zonder twijfel Hiroshi Ishiguro, Professor bij Osaka University en vooral bekend omdat hij van zichzelf een robot heeft gemaakt. Die robot neemt regelmatig taken van hem over. “Wanneer je een menselijke robot ziet, reageert een mens altijd anders. Je bekijkt het alsof het een ziel heeft. Het schept bijgevolg ook heel hoge verwachtingen, iets wat vandaag nog lang niet wordt ingelost.”
Wanneer je een menselijke robot ziet, reageert een mens altijd anders. Je bekijkt het alsof het een ziel heeft. Het schept bijgevolg ook heel hoge verwachtingen.
Wanneer mogen we deftige menselijke robots in ons leven verwachten? Tony Belpaeme, Professor bij Universiteit Gent vindt dat een lastige voorspelling. “Vandaag wordt er sowieso al heel wat research gedaan. De entertainmentsector is vandaag de enige plaats waar je met menselijke robots geld kan verdienen. Niet de adult entertainmentsector, voor alle duidelijkheid! Menselijke robots kunnen vandaag hun nut al bewijzen bij musea, recepties van hotels, of therapie.”
“Echte menselijke robots die amper van mensen verschillen, gaan we de eerste vijftig jaar niet meer meemaken,” zegt Belpaeme. Er gebeurt teveel in ons brein dat een robot nog niet kan repliceren. Dat betekent niet dat artificiële intelligentie zoveel tijd nodig heeft. Daar gaat de evolutie veel harder. Of een robot ooit CEO kan worden van een bedrijf? “Dat zou in sommige gevallen geen slecht idee zijn,” merkt Belpaeme fijntjes op.
Wanneer een robot armen en een gezicht heeft, liggen de verwachtingen veel hoger vergeleken met een ‘gewone’ robotstofzuiger.
Professor Ishiguro voegt verder toe dat menselijke robots vandaag nog ongelooflijk duur zijn om te maken. Hij heeft zelf genoeg ervaring met zijn eigen robotkloon die hij ‘Geminoid’ noemt. Dan zijn mechanische robots in plaats van menselijke varianten veel praktischer en goedkoper om te maken, zoals robotarmen aan een productieband van bijvoorbeeld een auto.
Therapie
Een menselijke robot heeft wel bijzonder veel potentieel als aanvulling op therapie. Professor Vanderborght legt verder uit: “We werken op dit ogenblik aan een project rond autisme. Daar kan de robot een tool zijn die de therapie aanvult. Waar sociale interactie soms moeilijk is, kunnen kinderen een robot soms beter vertrouwen. Het faciliteert die interactie. De eerste studies tonen een fantastisch resultaat, maar het is belangrijk om te benadrukken dat autisme een spectrum is. Afhankelijk van de intelligentie en verbale vaardigheden van het kind moeten we nog zoeken welke robot bij welke interventie een meerwaarde biedt.”
Een menselijke robot heeft bijzonder veel potentieel als aanvulling op therapie.
Professor Ishiguro gaat zelfs een stap verder: “Waarom gebruiken we geen robot als nieuwsanker? Ze weten al vooraf wat het nieuws is, er is geen enkele vorm van realtime interactie met iemand. In Japan wordt daaraan gewerkt.”
Automatische restaurants
Of we nu een menselijke robot bekijken of een klassieke machinale robot: elke machine heeft zijn sterkte die we moeten uitbuiten. Een robot wordt nooit moe, is altijd precies. In de toekomst moeten we de sterkte van de mens en de robot maximaliseren. Dat moet vandaag al in het onderwijs worden opgenomen om de kinderen voor te bereiden. Jeroen Van Godtsenhoven, Managing Director bij SAS legt het ludiek uit: “De ideale bezetting van een fabriek is één man en één hond. De man moet de hond eten geven, terwijl de hond de man bezig houdt zodat hij niet aan de machines komt.”
Professor Ishiguro heeft van zichzelf een robot gemaakt om te onderzoeken hoe mensen omgaan met een heel realistische mensrobot.
Hoelang zal het duren voordat de eerste restaurants bij ons worden geautomatiseerd door robots? Professor Belpaeme: “Heel moeilijk kan dat niet zijn, kijk maar naar de hamburgers van McDonalds. Fastfood is de eerste foodsector die baat heeft bij robotisering. Maar er is ook een markt voor restaurants die door mensen worden uitgebaat. We willen soms ook bediend worden, en dan willen we daar ook meer voor betalen.”
Professor Ishiguro pikt hierop in: “We hebben dat vandaag al in Japan waar je geautomatiseerd sushi kan bestellen. Nu is dat nog met een aanraakscherm waarop je een bestelling plaatst waarna en een robot je eten klaarmaakt. Binnenkort staat er een menselijke robot voor de klant, om de ervaring nog verder te personaliseren.”
Sociaal contact
Het sociaal contact blijft sowieso wel essentieel, ongeacht de evolutie van menselijke robots. Het is belangrijk om een balans te vinden. Professor Vanderborght vindt dat zeker van belang in ouderlijke tehuizen. “Gaan oudere mensen dat wel willen accepteren om met robots in contact te komen? Bovendien kan niet alles door robots worden vervangen en blijven mensen noodzakelijk. Het verversen van een pamper vereist een fijne motoriek. Onze handen bestaan uit 20 spieren, iets wat bijzonder lastig valt te vertalen naar robots. Andere taken zoals koken of ergens naartoe rijden kan dan weer perfect door een robot worden uitgevoerd.”
Het vervangen van een pamper vereist een fijne motoriek. Onze handen bestaan uit 20 spieren, iets wat bijzonder lastig valt te vertalen naar robots.
Het is ook een ethische vraag: wil je dat je grootmoeder wordt verzorgd door een robot? Zeker als jij die beslissing moet nemen, is dat niet evident. De maatschappij verandert echter wel. Er is altijd weerstand geweest bij nieuwe technologie, maar na verloop van tijd valt dat weg. Professor Vanderborght: “In Duitsland krijgt elke oudere per dag maar 52 minuten zorg, meer tijd is er niet. Dikwijls wordt er gekeken naar goedkope landen om ouderen te verzorgen om de kosten te drukken. Wanneer je menselijke interactie kan afwisselen met robots, kan je gewoon met lokale mensen blijven werken en het maximale uit elke menselijke interactie halen.”
Sensordata
Robots in het algemeen en menselijke robots in het bijzonder zijn heel interessant voor SAS. Van Godtsenhoven: “We willen vooral de sensordata begrijpen van de robot. We moeten overal rondom de robot begrijpen wat hij doet en wat de interactie is. We proberen ze te volgen, om dat daarna te implementeren in de business van vandaag.”
Van links naar rechts op de zitbank: Professor Bram Vanderborght, Professor Tony Belpaeme, Professor Hiroshi Ishiguro en Jeroen van Godtsenhoven.
Hoe gaat de maatschappij evolueren met (menselijke) robots rondom ons? “Het zal er vanaf hangen hoe we de maatschappij zelf vorm geven,” aldus Van Godtsenhoven. “Hoe leren we samenwerken? En wat is hype en wat realiteit? Kijk naar SAS: ondanks dat we al 20 jaar bezig zijn, is de hoeveelheid data de laatste drie jaar verdubbeld. We voelen de verandering die bedrijven vandaag doorstaan.”
Ethisch raamwerk
Robots verdienen een plaats in ons leven, maar het is belangrijk om daarvoor een ethisch raamwerk te hebben. We moeten die discussie durven aangaan. Moeten we een percentage plakken op het aantal robotinteracties per dag? En wat voor invloed gaat de robot hebben op de mens? Volgens Professor Vanderborght is er dringend actie nodig.
“We stellen tot nu toe alleen maar vragen, maar het wordt tijd dat er ook antwoorden volgen. Er is een ethische raamwerk nodig binnen elk aspect waar robots een rol kunnen spelen. Hoe sneller dit wordt beslist, hoe beter.”
Op And& Leuven volgden we ook een uitgebreid traject rond smart cities. Lees hierover ons uitgebreid verslag.