De kogel is definitief door de kerk. Nadat de nieuwe Europese copyrightwetgeving vorige maand door het Europees Parlement werd goedgekeurd, hebben de EU-lidstaten nu ook via de Europese Raad hun finale zegen gegeven. Daardoor kunnen de nieuwe richtlijnen in nationale wetgeving worden omgezet.
De nieuwe richtlijn moet de huidige copyrightregels aanpassen aan de moderne realiteit, waar streamingdiensten, video-on-demandplatformen, nieuwsaggregators en user-uploaded-content-platformen de belangrijkste toegangswegen zijn geworden tot auteursrechtelijk beschermd werk. Al vanaf het begin lag de tekst onder vuur omwille van vage bewoordingen met potentieel verregaande gevolgen.
Zo bepaalt de regelgeving dat platformen die nieuwsartikelen van derden delen, daarvoor moeten betalen. Tegenstanders – waaronder Google en andere grote internetplatformen, maar ook digitale rechtenorganisaties – spreken van een ‘linktaks’. Daarmee biedt de EU een antwoord op de vraag van de Europese media, die met lede ogen moest toezien hoe Facebook en Google groeiden met de hulp van hun artikels. Wie voortaan veel tekst wil doorplaatsen, moet daar een vergoeding voor betalen. Links met enkele woorden of een zeer kort snippet delen, kan nog wel.
“Deze belangrijke hervorming zal ertoe bijdragen dat het auteursrechtregime van de EU geschikt wordt voor het digitale tijdperk zonder digitale innovatie te verstikken”
(Christian Van Thillo, voorzitter European Publishers Council)
De richtlijn wil auteursrechten online beter beschermen, maar ook de vrijheid van het internet bewaren. Memes of gifs vallen bijvoorbeeld niet onder de regelgeving. Waar de nieuwe richtlijn wel iets over te zeggen heeft, is verantwoordelijkheid. Concreet worden online platformen verantwoordelijk gesteld voor de content die hun gebruikers erop posten. Ze moeten voldoende inspanningen leveren om oneigenlijke verspreiding van auteursrechtelijk beschermd werk via hun platform tegen te gaan. Manueel is daar geen beginnen aan en dus vrezen tegenstanders voor automatische ‘uploadfilters’, die censuur in de hand werken doordat ook acceptabele inhoud wordt geblokkeerd.
Interpretatie
De grond van de discussie ligt in hoe de tekst moet worden geïnterpreteerd. Hoewel iedereen het erover eens is dat een modernisering van de copyrightregels aan de orde is, vrezen tegenstanders voor de juridische onzekerheid die door vage bewoordingen in de richtlijn ontstaat. Wat betekent een ‘zeer kort snippet’ en wanneer kunnen inspanningen als ‘voldoende’ worden beschouwd? Omdat de platformen aansprakelijk worden gesteld, zullen die zich volgens critici uit voorzorg meer indekken dan nodig is, waardoor de vrije meningsuiting in het gedrang dreigt te komen.
“Dit is een zeer teleurstellend resultaat dat een verreikende en negatieve invloed zal hebben op de vrijheid van meningsuiting online”
(Catherine Stihler, chief executive Open Knowledge Foundation)
Nu de richtlijn is goedgekeurd door de Europese Raad, hebben EU-lidstaten 24 maanden de tijd om deze in nationale wetgeving om te zetten. Die invulling zal vermoedelijk al een en ander concretiseren, maar kan per land wel nog enigszins verschillen. Van de 28 lidstaten stemden 19 voor de richtlijn. Finland, Italië, Luxemburg, Nederland, Polen en Zweden stemden tegen. België, Estland en Slovenië onthielden zich.
Eerste reacties
Jean-Claude Juncker, voorzitter van de Europese Commissie, toont zich tevreden: “Europa zal nu duidelijke regels hebben die een eerlijke vergoeding voor makers, sterke gebruikersrechten en verantwoordelijkheid voor platforms garanderen. Als het erom gaat de digitale interne markt van Europa te voltooien, is de hervorming van het auteursrecht het ontbrekende stukje van de puzzel.”
“Deze belangrijke hervorming zal ertoe bijdragen dat het auteursrechtregime van de EU geschikt wordt voor het digitale tijdperk zonder digitale innovatie te verstikken”, reageert de European Publishers Council bij monde van voorzitter Christian Van Thillo, tevens CEO van De Persgroep.
“Dit is een zeer teleurstellend resultaat dat een verreikende en negatieve invloed zal hebben op de vrijheid van meningsuiting online”, zegt Catherine Stihler, chief executive van de Open Knowledge Foundation. “Het controversiële hardhandig optreden werd niet universeel ondersteund en ik juich die nationale regeringen toe die hun standpunt hebben verdedigd en tegengestemd hebben.”