Hoewel Windows 10 ‘de laatste Windows ooit’ ging zijn, kondigde Microsoft pas Windows 11 aan. Een nieuwe Windowsversie duwt hardwareverkoop traditioneel de hoogte in, net op een moment dat er onvoldoende chips van de band rollen om zelfs aan de huidige vraag te voldoen. Waar zit de logica?
De timing van de lancering van Windows 11 brengt vraagtekens met zich mee, maar voor we daar naar kijken dringt een meer prangende vraag zich op: waarom komt Microsoft überhaupt met Windows 11? Satya Nadella maakt zijn team en zichzelf immers tot leugenaars met de aankondiging.
“We lanceren Windows 10, en omdat Windows 10 de laatste versie is van Windows, zijn we nog steeds naarstig aan het werk aan Windows 10.” De gevleugelde woorden van Microsoft-evangelist Jerry Nixen bevestigden in 2015 de nieuwe strategie van Microsoft. Windows 10 zou de laatste genummerde versie van Windows worden. Het plan: incrementeel verbeteren met grote feature-updates op jaarlijkse of halfjaarlijkse basis. Microsoft wilde Apple met het toenmalige OS X achterna.
Satya Nadella maakt zijn team en zichzelf tot leugenaars.
Of niet. Redmond hervalt in oude gewoontes met de aankondiging van Windows 11. Het hele mantra van Windows-as-a-Service met permanente updates zonder grote releases gaat integraal de deur uit.
Compatibiliteitsproblemen
Heel verwonderlijk is dat niet, want het compatibiliteitsplan voor Windows 10 kwam altijd al met een vage asterix. Microsoft zou Windows 10-apparaten blijven ondersteunen zo lang als mogelijk. Door die ambitie ketende het bedrijf zich ongewild vast aan een onmogelijke afweging: het zou toestellen met Windows 10 tot in den treure moeten ondersteunen of de toorn riskeren van pc-eigenaars die niet begrijpen waarom hun pc plots geen feature-update meer krijgt. Resultaat: Windows 10 heeft en houdt zijn extreem lakse systeemvereisten.
Microsoft realiseert zich dus dat het niet zomaar mogelijk is om onder de noemer Windows 10 aan die systeemvereisten te sleutelen. Wat rekenkracht betreft is dat niet zo’n ramp: een degelijke acht jaar oude laptop heeft ook vandaag nog voldoende spierballen om het OS te draaien. Het probleem zit ergens anders. Zowel bedreigingen als beveiliging zijn de laatste jaren sterk geëvolueerd, en Microsoft wil graag met zijn besturingssysteem nieuwere hardware omarmen om pc’s veiliger te maken.
Windows 10.1
Wanneer Microsoft wil dat pc’s specifieke nieuwe hardware bevatten om met een nieuwe versie van Windows te werken, kan het besturingssysteem niet dezelfde naam houden. Windows 10.1 had wat ons betreft de logische oplossing geweest, maar Nadella en de zijnen besloten schijnbaar om meteen all-in te gaan. Per slot van rekening moet je al een IT-journalist zijn om nog te tillen aan het ‘laatste Windows’-verhaal uit 2015.
En what’s in a name? Windows 11 lijkt de facto effectief meer op versie 10.1. Toegegeven, de interface verandert een beetje en onder de motorkap voorziet Windows enkele nieuwe functies, maar het gaat in geen geval om drastische verschuivingen. Behalve dan letterlijk: de startknop verschuift van links op de taakbalk naar het midden. Microsoft kiest dus een nieuwe naam omdat het nieuwe systeemvereisten wil koppelen aan zijn OS.
Hardware als drijfveer
Het antwoord op onze volgende vraag hangt hier heel sterk mee samen. Waarom lanceert Microsoft Windows 11 op een moment dat er onvoldoende CPU’s van de band rollen om aan de laptopvraag te voldoen? Vermoedelijk omdat de staat van logistieke hardwareketting niet de voornaamste drijfveer is voor deze zet.
Dat was vroeger anders. Van Windows 3.1 tot en met Windows 7 evolueerde de rekenkracht van computers razendsnel. Een nieuw besturingssysteem moest de nieuwe mogelijkheden van moderne technologie omarmen. Software ontwikkeld voor een Intel 8086-cpu, volstaat niet om het onderste uit een Pentium-kan te halen. Een nieuwe Windows ging gepaard met een piek in de verkoop van nieuwe, stevigere computers. Die vlieger gaat niet meer op: rekenkracht is vandaag geen drijvende kracht meer in pc-innovatie.
Beveiligingsspecialist Microsoft
Beveiliging is dat voor de consument doorgaans ook niet. Net daarom is Windows vandaag zo notoir opdringerig met zijn updates. Microsoft heeft beseft dat we met z’n allen geen moer geven om de nieuwste beveiligingsupdate als die ons ervan weerhoudt om stante pede onze mails te checken. Microsoft ramt ze door onze strot voor ons eigen goed. Terecht overigens: het gros van de lekken die hackers uitbuiten, zijn al gedicht door de recentste Windows-updates op het moment dat de eerste malware verschijnt.
Microsoft kon je tijdens het XP-tijdperk met zijn rudimentaire Windows Defender-oplossing bijna medeplichtig noemen aan de povere staat van pc-beveiliging. Vandaag niet meer. Microsoft is een cloudreus, een pc-softwarespecialist en zeker en vast ook een beveiligingsexpert. Defender scoort op onafhankelijke tests even goed of beter als oplossingen van antivirusfabrikanten. Voor professionals heeft het bedrijf met zijn ATP-oplossing heel geavanceerde beveiligingstools in handen. Microsoft neemt beveiliging sinds Windows 10 extreem serieus en stelt vast dat het zijn verantwoordelijkheid is om Windows-systemen dicht te timmeren.
Windows 11 en TPM 2.0
Zo komen we stilaan bij de essentie van de zaak: steeds complexere aanvallen maken het alsmaar moeilijker om een pc veilig te houden. Software alleen volstaat niet. Microsoft wil Windows laten samenwerken met modernere en meer capabele hardware en dan vooral de TPM 2.0-module.
TPM staat voor Trusted Platform Module. Een TPM is een extra chip in je laptop die zich los van de CPU ontfermt over beveiliging. De chip genereert en bewaart cryptografische sleutels en helpt via een unieke ingebakken handtekening met de validatie van hardware. Omdat de TPM geen onderdeel is van de CPU, kan de chip ervoor zorgen dat Windows opstart vanuit een veilige en vertrouwde hardwareconfiguratie. TPM 2.0 bevat als opvolger van TPM 1.2 extra functionaliteit en is zo beter in staat een toestel veilig te houden.
Microsoft eist dat pc’s een TPM 2.0-chip aan boord hebben voor Windows 11.
Microsoft eist dat pc’s een TPM 2.0-chip aan boord hebben voor Windows 11. Voor nieuwere laptops is dat vaak het geval. Open Uitvoeren (via Windows + R) en typ tpm.msc om na te kijken welke versie jouw computer aan boord heeft. Wanneer Microsoft gebruikers verplicht om de nieuwe chip te omarmen voor Windows 11, kunnen de ontwikkelaars de beveiligingsfuncties van het OS optimaal afstemmen op de capaciteiten van TPM 2.0.
Nieuw, maar ook niet zo nieuw
Er is dus een link tussen Windows 11 en hardware, maar niet op basis van rekenkracht zoals vroeger. Niemand zal betwisten dat de timing voor Windows 11 misschien wat ongelukkig is gezien het chiptekort, maar dat maakt Microsoft niet zoveel uit. De TPM 2.0-standaard bestaat al meer dan zes jaar en moderne laptops hebben de chip waarschijnlijk aan boord. Voor dergelijke toestellen volstaat een upgrade van Windows 10 naar Windows 11 en die zal vermoedelijk niet veel complexer zijn dan een klassieke Windows 10 feature-update.
Met Windows 10 wilde Microsoft zoveel mogelijk toestellen op zijn nieuwe OS krijgen. De upgrade was gratis voor Windows 7-systemen en bovendien compatibel met de meeste laptops. Je kan Windows 10 zien als een OS gebouwd met laptops van 2010 tot pakweg 2016 in het achterhoofd. Windows 11 wordt op zijn beurt een OS voor toestellen gelanceerd vanaf 2016, niet exclusief voor laptops die al van de band rollen. De impact van het chiptekort op de adoptie van Windows 11 zal dus klein blijven.
Perfecte timing
Met die kennis in het achterhoofd is 2021 geen vreemd jaar om Windows 11 te lanceren, maar een heel slim moment. Het einde van de ondersteuning voor Windows 7 dwong veel organisaties om voor de pandemie al een upgrade van de pc-vloot te voorzien en ook de pandemie zelf voedde de upgradewoede. De laatste twee jaar hebben heel wat mensen zonder het te weten al een upgrade naar een Windows 11-compatibel systeem uitgevoerd. De enige vreemde beslissing van Microsoft is om de ondersteuning voor iets oudere processors te beperken, al lijkt het erop dat die beperking op korte termijn zal wegvallen.
Met Windows 11 kan Microsoft de ondersteuning voor oudere systemen stopzetten zonder Windows 10-gebruikers te schofferen. Zij krijgen bovendien updates tot 2025 dus zijn nog even gesteld. De computers waarvoor Windows 11 bedoeld is, zijn bovendien al breed aanwezig in de markt. Met Windows 11 kan Microsoft zo zijn verantwoordelijkheid als OS- en beveiligingsspecialist nemen en de algemene beveiliging van computers wereldwijd een zetje geven. Het processortekort verstoort die plannen weinig tot niet. Windows 10 was dan niet de laatste versie van Windows zoals beloofd, maar achteraf gezien is dat wat ons betreft een goede zaak.