Smartphone of laptop: zodra de levensduur van de batterij terugloopt, wordt de lokroep van een nieuw exemplaar haast onweerstaanbaar. Er gaan verschillende mythes de ronde over de beste manier waarop je de batterijen behandelt. Wat klopt er en wat heeft net een omgekeerd effect?
De prestaties van een degelijke smartphone of laptop zijn vandaag goed genoeg om een gebruiker verschillende jaren tevreden te houden. Daarom zijn het vaak niet de prestaties die na verloop van tijd ontoereikend worden, maar wel het uithoudingsvermogen van de batterij. Wie in het pré-covid-tijdperk vaak onderweg was, merkte na verloop van tijd dat een laptop die voordien een hele dag zonder stopcontact kon, tegen het einde toch dorstig wordt. En die fenomenale smartphone van twee jaar oud haalt misschien zelfs de namiddag niet meer zonder oplaadsessie.
Verschillende tips en tricks doen de ronde om je batterij in topconditie te houden. Zo wordt er al eens gesuggereerd om de batterij uit je toestel te halen wanneer je dat lange tijd alleen aan het stopcontact gebruikt. Misschien hoorde je al iemand beweren dat het belangrijk is om je toestel af en toe helemaal vol te laden en helemaal leeg te laten lopen? Of je trekt je nergens iets van aan en hangt je toestel aan het stopcontact wanneer het uitkomt. Toch zijn er enkele belangrijke vuistregels waar je rekening mee kan houden. We verklappen er al eentje voor wie geen zin heeft om verder te lezen: je toestel af en toe helemaal leeg laten lopen is een héél slecht idee en zal de levensduur van je batterij niet verlengen maar verkorten.
Batterijgeschiedenis
Toch is net die laatste een hardnekkige mythe. Waar komt die dan vandaan? Daarvoor moeten we even terugspoelen naar de jaren ’70 en ’80. De prevalente herlaadbare batterijtechnologie was toen gebaseerd op nikkel-cadmium. De nikkel-cadmium-batterijen van de vorige eeuw kweken een soort geheugen. Door dergelijke batterijen geregeld niet helemaal vol te laden en steevast op te laden voor ze leeg zijn, ontstaat er kristalvorming aan de anode van de batterij. Daardoor verminderen de prestaties. Het lijkt voor de gebruiker alsof een batterij die je maar voor de helft gebruikt, na een tijdje nog maximaal de helft van zijn totale lading kan geven. Die andere helft die nooit wordt aangesproken, wordt ‘vergeten’.
De nikkel-cadmium-batterijen van de vorige eeuw kweekten een soort geheugen.
De kristallisatie van NiCd-batterijen kan je voorkomen door ze af en toe helemaal vol te laden en vervolgens volledig leeg te laten lopen. Dat proces verstoort de vorming van al te grote kristallen en vernietigt zelfs bestaande exemplaren, waardoor de anode opnieuw vrijkomt en de batterij haar efficiëntie terugwint.
In de jaren ’90 al werden NiCd-batterijen opgevolgd door hybride NiMH-batterijen. Daar werd het geheugen-effect grotendeels gemitigeerd, al was het nog niet helemaal verdwenen. Ook in de jaren ’90 was het dus geen slechte raad om je batterijen af en toe uit te rekken door ze van propvol naar helemaal leeg te brengen.
Lithium-ion: kieskeurig met voltages
Wat nu met je smartphone of laptop? Moderne elektronica gebruikt Lithium-ion-batterijen. Li-ion is een ander beestje dan NiMH of NiCD. De batterijen zijn volledig immuun voor het geheugen-effect, maar dat is maar de helft van het verhaal. Een Li-ion-batterijcel presteert het best op een bepaald voltage. Voor een typisch exemplaar varieert het voltage van de batterij tussen de 3,4 V en de 4,2 V. Het optimale voltage zit daar tussenin: rond de 3,7 V. Het voltage van een Li-ion-batterij wanneer die helemaal is volgeladen bedraagt 4,2 volt, zakt dan vrij snel richting de 3,7 volt, om uiteindelijk nog lager te vallen richting 3,4 volt en 3 volt, waarna de batterij leeg is.
Li-ion degradeert het snelst wanneer het voltage op één van de twee uitersten zit. Zowel 4,2 volt (maximum) als 3,4 volt of lager (minimum) zijn dus slecht voor de batterij. Om de levensduur van een Li-ion-cel te verlengen, doe je er goed aan om het voltage rond de 3,7 volt te houden.
Concreet zakt het voltage van Li-ion in de eerste twintig procent van de ontlading snel onder de 4 volt, wat ideaal is. Vervolgens stabiliseert de curve en daalt het voltage maar licht. Is de batterijlading nog maar 30 of twintig procent, dan neemt het voltage opnieuw een duik naar omlaag onder de 3,4 volt. Conclusie: een Li-ion-batterij heeft het liefst een lading tussen 80 en 30 procent .
Volproppen doet pijn
De NiCd en NiMH-wijsheid van maximaal opladen en ontladen heeft hier dus een averechts effect. Het brengt de batterij in de extremen van de operationele voltages, wat degradatie in de hand werkt. De batterij naar 100 procent laden of onder de 30 procent verder gebruiken, doe je best alleen wanneer dat echt nodig is.
Maximaal opladen en ontladen heeft een averechts effect op Lithiumbatterijen.
Dat brengt ons naar best practices. Eén duidelijke tip haalden we al aan: Laad je smartphone of laptop alleen helemaal vol wanneer je het extra batterijleven nodig hebt.
Toegegeven, dat is gemakkelijker gezegd dan gedaan. Voor een smartphone ben je vrijwel kansloos. De dingen proberen zichzelf zo snel mogelijk vol te proppen. Leg je je smartphone ’s nachts aan het stopcontact, dan wacht er de volgende ochtend een toestel met 100 procent lading. Erger nog: je telefoon en de lader werken samen om het toestel de hele nacht op 100 procent (en dus het hogere voltage) te houden.
Gelukkig beseffen fabrikanten intussen ook dat die aanpak niet ideaal is. Steeds meer telefoons hebben de optie aan boord om ‘slim’ te laden. Daarbij houden de toestellen rekening met het uur waarop je opstaat, en tanken ze de laatste procenten van je batterij pas voor de wekker vol. Zo wordt de tijd waarop je batterij helemaal vol is, toch ietwat beperkt.
Heb je een smartphone met een snellader? Dan kan je iets beter controlleren wanneer je het laden stopt. Tenzij je de hele lading nodig hebt omdat je lang van huis bent, kan je je batterij sparen door de smartphone vroegtijdig uit het stopcontact te halen.
Tooltjes en hulpmiddelen
Er bestaan ook externe apps, maar die hebben root-toegang nodig. Voor een privétoestel is rooten onpraktisch en het is al helemaal uit den boze voor een telefoon die je veilig in een bedrijfscontext wil gebruiken. Aangezien de meeste telefoons de functie intussen krijgen ingebakken, is zo’n app bovendien niet echt nodig. Er bestaan ook oplossingen van derden die een verloopstukje tussen de lader en je toestel combineren met een app om zo rechtstreeks de stroom af te sluiten vanaf een bepaald laadpercentage. Wie het heel serieus neemt met zijn batterij, kan daarnaar kijken, al is het handiger om bij de aanschaf van je nieuwe telefoon gewoon naar een model te kopen dat slim opladen ondersteunt.
Voor een laptop is de situatie gelijkaardig. Zowel op kantoor als thuis zit je toestel vermoedelijk voornamelijk in het stopcontact, waar de batterij opnieuw permanent helemaal vol zit. Ook bij een laptop kan je die situatie met de juiste instellingen verhelpen. Verschillende fabrikanten zoals MSI, Asus en Lenovo bieden vandaag in hun controlesoftware al een kantoor- of thuiswerk-optie waarbij de software ervoor zorgt dat de batterij nooit boven de 80 procent komt. Moet je er een hele dag op uit, dan kan je die modus uiteraard uitschakelen om de laatste twintig procent lading te bekomen. Als alternatief bestaat er een gratis tooltje dat dezelfde functie vervult voor Windowslaptops: Battery Limiter.
Wat met leeglopen of frequent opladen
Organisch komen we zo bij de tweede tip: laat de batterij van je toestel niet onder de 30 procent zakken als je dat kan vermijden. Dit is eenvoudiger, omdat je er geen speciale software voor nodig hebt. Ben je in de buurt van een stopcontact en lader voor je laptop of smartphone? Leg het toestel dan even aan de stroom zodat de capaciteit en dus het voltage niet onder de kritieke grens valt en de batterij onnodig snel degradeert.
De derde tip heeft betrekking op een andere populaire misconceptie. Mensen vrezen soms dat een extra laadbeurt de batterij sneller slap zal maken. Dat idee klopt niet. Het is een feit dat Li-ion-batterijen onvermijdelijk degraderen op termijn en dat laadcycli daar een rol bij spelen. De factor die doorweegt is echter niet hoe vaak je je toestel aan het stopcontact legt, maar wel hoeveel je in totaal bijlaadt.
Het is niet belangrijk hoe vaak je oplaadt, wel hoeveel.
Laad je een toestel twee keer van 30 procent naar 50 procent (dus twee keer met twintig procent), dan is die impact even groot als wanneer je één keer van 30 procent naar 70 procent laadt. Kies je er echter voor om de batterij onder de 30 procent te laten zakken en van 10 procent naar 50 procent te laden (opnieuw 40 procent in totaal), dan is de impact op de cel wel zwaarder omdat die een hele tijd in een ongunstig voltage heeft doorgebracht. Of je je toestel nu in vijf shotjes van tien procent of één shotje van vijftig procent bijlaadt, heeft verder geen impact op de levensduur van de batterij. Laad dus tijdig bij. Dat geldt zowel voor laptops als voor smartphones en andere toestellen met een Li-ion-batterij.
Batterij in de koelkast
Wat nu wanneer je met zekerheid weet dat je niet op wandel zal gaan met je laptop in de nabije toekomst? Misschien zit het toestel thuis in een docking station en komt het er pas uit wanneer je opnieuw naar kantoor mag. Andersom kan in de toekomst ook: wie weet staat je laptop vast op kantoor en neem je die maar heel uitzonderlijk huiswaarts. Heb je een laptop met een uitneembare batterij? Dan kan je die tijdelijk verwijderen.
Een laptop die flink werkt, binnenin warm wordt en vervolgens de batterijlading aan 100 procent houdt, is een martelkamer voor Li-ion-batterijen.
Zorg daarbij dat de batterijlading rond de 40 procent ligt voor je ze verwijdert. De batterij zal uit zichzelf lading verliezen, dus af en toe moet je ze wel opnieuw even insteken. Denk daarbij aan één keer per maand of tweemaandelijks. Bewaar de batterij op een koele plek of bij voorkeur zelfs in de ijskast. Dat zal ladingverlies en degradatie tegengaan. Temperaturen boven de 20°C zijn dan weer slecht voor de batterij in alle omstandigheden. Een laptop die flink werkt, binnenin warm wordt en vervolgens de batterijlading aan 100 procent houdt, is een martelkamer voor Li-ion-batterijen. Niet verwonderlijk dat ze na een jaar al merkbaar minder capaciteit hebben. Je kan dit trucje trouwens ook gebruiken wanneer je een smartphone enige tijd niet gaat gebruiken.
Snelladen
Tot slot raken we snelladen nog even aan. Zowel laptops als smartphones slurpen dezer dagen in amper enkele minuten tijd voldoende capaciteit op om er weer uren tegenaan te kunnen. Dat lijkt misschien misbruik van je batterij, maar is het niet. Correct geïmplementeerde snellaadfunctionaliteit heeft geen negatieve langetermijneffecten op de levensduur van de batterij.
lees ook
EU wil vervangbare batterijen in smartphones vanaf 2027
Nevenfactoren kunnen wel een rol spelen. De snellaadtechnologie mag de batterij bijvoorbeeld niet te warm maken. Bovendien is het zoals gezegd geen goed idee om de batterij helemaal vol te laden aan sneltempo. Hoe voller, hoe trager de batterij zal laden. Daar hoef je jezelf geen zorgen over te maken: fabrikanten implementeren de technologie in de regel correct.
De richtlijnen
We vatten de best practices nog even samen. In het echte leven is het niet altijd even eenvoudig om alle regels toe te passen, maar zo heb je alvast een idee van de ideale situatie.
- Laad je batterij niet verder op dan 80 procent, tenzij het echt nodig is.
- Laat je batterij niet leeglopen en probeer de capaciteit boven de 30 procent te houden wanneer er een lader nabij is.
- Laad je toestel gerust vaak kort op om de lading op een optimaal niveau te houden. Vaak kort laden is niet slechter dan minder vaak lang laden.
- Gebruik je een batterij niet? Laad ze dan tot 40 procent en verwijder ze indien mogelijk. Droog en koel bewaren is ideaal, maar vergeet ze niet af en toe een beetje bij te laden.
- Snelladen kan geen kwaad: wie een compatibel toestel één keer per dag snel van 30 naar 80 procent laadt, onderhoudt zijn batterij optimaal.
Nu weet je hoe je toestellen die Li-ion-batterijen gebruiken zo lang mogelijk in leven houdt. Een softwaretool die de batterijlading van je laptop beperkt is alvast een goede en praktische start. We vermoeden dat de technologie in de nabije toekomst wel een meer standaard-onderdeel van menig laptop zal worden. Wacht zowel voor je smartphone als je laptop niet te lang met ze in het stopcontact te steken wanneer ze leeglopen, en je komt al een heel eind.
Dit artikel verscheen oorspronkelijk op 25 maart 2021. De tekst kreeg een update met de recentste informatie.