Het hoofd van Europol wil dat techbedrijven komaf maken met encryptie van berichten uit naam van veiligheid. Ze noemt het de verantwoordelijkheid van techbedrijven om ervoor te zorgen dat private conversaties leesbaar zijn.
Catherine De Bolle, hoofd van Europol, wil dat private conversaties via berichtendiensten leesbaar zijn voor iedereen. De Bolle hekelt dat bedrijven als Meta (met WhatsApp), Signal en anderen de privacy van gebruikers beschermen met end-to-end encryptie van communicatie. Volgens haar ondermijnt die encryptie de democratie. De Bolle, die tussen 2012 en 2018 aan het hoofd stond van de Belgische Federale Politie, noemt het afvoeren van encryptie in een gesprek met de Financial Times een “sociale verantwoordelijkheid”.
Anonimiteit of privacy
Daarmee steunt De Bolle het discours van politie en geheime diensten in verschillende Europese landen. Die diensten vinden het lastig dat ze berichten van (vermoede) criminelen niet kunnen lezen. Wie die vermoede criminelen zijn, hangt af van de regering die aan de macht is.
De Bolle trekt naar het Zwitserse Davos om techbedrijven daar te overtuigen het recht op privacy niet meer te ondersteunen. Ze stelt dat anonimiteit geen fundamenteel recht is, maar dat argument is naast de kwestie. Metadata, over wie berichten stuurt naar wie, zijn immers niet versleuteld en vandaag al op te vragen door overheidsinstanties. Die anonimiteit heeft niets te maken met de encryptie van de inhoud van berichten.
Oneerlijke analogie
De Bolle zet haar argument kracht bij met een analogie: “Als we een huiszoekingsbevel hebben en voor een huis staan met een gesloten deur, en we weten dat de crimineel in het huis is, dan zal de bevolking niet aanvaarden dat je niet kan binnen gaan.”
Die analogie klinkt interessant, tot je ze even ontleedt. De digitale wereld werkt niet exact zoals de echte wereld. Berichten in WhatsApp, Signal en andere apps worden versleuteld met end-to-end encryptie. Dat is een vorm van versleuteling die tot stand komt tussen de deelnemers aan een conversatie, zonder dat een derde partij de sleutel heeft. Stuur je een bericht met WhatsApp naar je collega, dan komt de encryptie tot stand tussen jouw en je collega, zonder dat Meta zelf ooit de encryptiesleutel heeft.
Een beetje encryptie bestaat niet
Dat is essentieel: moesten berichten centraal versleuteld worden door Meta zelf, dan zou Meta alle berichten kunnen lezen. Dat zou ook de deur openen voor hackers, die via zo’n systeem slechts één bug moeten uitbuiten om je berichten in te kijken. End-to-end versleuteling is de enige vorm van bescherming waarmee berichten echt veilig zijn.
Wil je dat politie af en toe kan meekijken, dan moet je end-to-end encryptie afvoeren voor iedereen. Zo zullen ook jouw berichten te allen tijde leesbaar zijn voor hackers, nieuwsgierige politiediensten of medewerkers van berichtenbedrijven met de juiste rechten of slechte intenties.
Laat je voordeur maar open
Terug naar de analogie van De Bolle met de deur: ze wil niet gewoon toestemming om binnen te raken in het huis met de crimineel, ze wil dat alle burgers en bedrijven overal in Europa al hun sloten vervangen door een slot waarvan de overheid een loper bezit, zodat die altijd binnen kan. Ze belooft natuurlijk die niet te misbruiken. En de maker van de loper belooft om die goed te bewaren, zodat die niet wordt gestolen door dieven die dan ook zomaar je huis kunnen binnenwandelen. In de kleine lettertjes staat dan wel dat zo’n belofte niet hard te maken is.
lees ook
Opgepast: EU probeert (dankzij België) opnieuw mee te lezen op je smartphone
De Bolle gaat er dan verder van uit dat criminelen de apps zullen blijven gebruiken waarin zij kan meelezen. De misdadiger in het huis zal de deur niet opendoen wanneer de politie klopt, los van de regels, net zoals de digitale slechterik snel een app zal downloaden die nog wel versleuteling gebruikt. Het resultaat: het is vooral de voordeur van de gewone burger die open staat en het zijn vooral de onze berichten die voor het grabbelen liggen.
China achterna
Voor bedrijven is de oproep helemaal angstwekkend. Natiestaten waaronder Rusland en China investeren vandaag al volop in bedrijfsspionage. Wanneer end-to-end encryptie verdwijnt, opent de deur voor staatsgesponsorde hackers om mee te kijken.
Het argument dat end-to-end encryptie een bedreiging is voor de democratie, is helemaal dubieus. Dergelijke versleuteling laat mensen in ondemocratische landen net toe om met elkaar te communiceren zonder dat onderdrukkende regimes kunnen meelezen. Het mooiste voorbeeld van een veel gebruikte app die geen end-to-end versleuteling gebruikt, is het Chinese WeChat. Daar kan de Chinese overheid meelezen als ze wil. We vragen ons af of het verstandig is om in naam van de democratie het voorbeeld van China te volgen.
Snode overheden en succesvolle politieacties
Verder merken we nog op dat minstens vijf EU-lidstaten al betrapt zijn op het gebruik van de Pegasus-spyware om mensen te bespieden. Hongarije staat op dat lijstje. Pegasus-spyware is complex, en wordt gebruikt om mee te kijken op telefoons van bijvoorbeeld journalisten en politieke tegenstanders. Wanneer De Bolle haar zin krijgt en end-to-end encryptie verdwijnt, is dergelijke spyware niet meer nodig en verlaagt de drempel om te bespieden.
Tot slot heeft Europol de laatste jaren al heel wat criminelen kunnen vervolgen met de tools die het ter beschikking heeft. De dienst haalde verschillende criminele netwerken mee offline, en slaagde er ook zonder hulp van techbedrijven in mee te lezen in de Sky ECC-app. De premisse dat Europol zijn werk niet kan doen zonder dat techbedrijven komaf maken met privacy, klopt dus niet.
Belgische voortrekkersrol
De Bolle trekt met andere woorden naar Davos om technologiebedrijven te vragen de privacy van burgers immens af te bouwen en berichten kwetsbaar te maken voor hackers, spionnen en malafide overheden. Dat doet ze zonder grondige reden, gezien Europol vandaag degelijk zijn werk kan doen, ook zonder afweging van de immense impact op de veiligheid van alle communicatie, en ondersteund door een oneerlijke analogie die voorbijgaat aan hoe digitale encryptie echt werkt.
Helaas speelt België consequent een grote rol in de strijd van politiediensten en overheden om privacy en encryptie af te voeren. Ook een eerdere aanval vanuit het Europees Parlement kwam uit Belgische hoek.