Stroomuitval is buitengewoon ontwrichtend voor bedrijven en kan een aanzienlijke impact hebben op de economie als geheel. Hoe kan jouw bedrijf zich wapenen tegen een totale black-out?
De recente stroomstoring in Spanje en Portugal heeft deze landen ongeveer 0,1% van hun bruto nationaal product gekost, wat neerkomt op 1,6 miljard euro. Het aantal onderbrekingen in de stroomvoorziening, variërend van een fractie van een seconde tot urenlang, neemt ook in deze contreien toe. Dat blijkt onder meer uit de cijfers van de netbeheerders. Dat heeft verschillende oorzaken, zoals toenemende vraag naar energie, fysieke en digitale aanvallen op de infrastructuur en extreme weersomstandigheden.
De Nederlandse overheid vindt het risico zelfs al zo reëel, dat burgers en bedrijven wordt opgeroepen zich voor te bereiden op (langdurige) uitval. Voor bedrijven is het in ieder geval van levensbelang om een strategie te ontwikkelen om de continuïteit van hun processen en dienstverlening te waarborgen en stappen te zetten om de risico’s voor hun bedrijf te minimaliseren.
Waarom neemt het risico toe?
Stroomuitval kent zoals gezegd meerdere oorzaken. Een van de belangrijkste factoren is de verouderde infrastructuur in combinatie met onvoldoende onderhoud. Dit leidt ertoe dat het elektriciteitssysteem kwetsbaar is voor storingen, zeker bij piekbelasting of externe stressfactoren. Elektrische netwerken bestaan uit talloze componenten die in de tijd slijten door gebruik, weersinvloeden en veroudering. Slijtage kan defecten in kabels en transformatoren tot gevolg hebben, waardoor een domino-effect ontstaat: een enkele storing kan zich snel verspreiden en grootschalige uitval veroorzaken.
Regelmatig onderhoud en veilig beheer van IT-infrastructuur zijn essentieel om deze problemen te voorkomen. Maar dat kost veel geld en dat is niet altijd beschikbaar. Onvoldoende financiering leidt vaak tot uitstel van onderhoud, waardoor kleine gebreken onopgemerkt blijven en de kans op plotselinge, grootschalige uitval toeneemt.
Daarnaast zijn aanvallen op elektriciteitsinfrastructuur sterk toegenomen. Het Internationaal Energie Agentschap waarschuwde in november 2023 dat het gemiddelde aantal cyberaanvallen op nutsbedrijven wereldwijd tussen 2020 en 2022 meer dan verdubbelde. Zulke aanvallen kunnen de stroomvoorziening platleggen. Ook fysieke aanvallen zijn in die periode met 70 procent gestegen.
Toch zijn tekortschietend onderhoud en aanvallen niet de belangrijkste bedreigingen. Extreme weersomstandigheden zijn de grootste boosdoener. Harde wind kan bomen omver blazen en leidingen beschadigen. Zware regen of sneeuwval zorgt voor overstromingen bij onderstations en andere belangrijke infrastructuur. Het aantal van dit soort weer incidenten is de afgelopen tien jaar verdubbeld ten opzichte van het vorige decennium.
Groeiende vraag naar energie – met dank aan AI
Tegelijk overstijgt de vraag naar elektriciteit het aanbod en dat vergroot de toch al grote problemen in de wereldwijde energievoorziening. Voor een stabiel elektriciteitsnet is het essentieel dat er evenwicht is tussen vraag en aanbod. Een plotselinge piek in het verbruik kan het beschikbare aanbod overstijgen, wat leidt tot spanningsval, frequentieschommelingen en het automatisch uitschakelen van delen van het net om schade te voorkomen – met als gevolg stroomuitval.
Piekmomenten in het energieverbruik zetten het elektriciteitsnet zwaar onder druk en vergroten het risico op uitval. Netten zijn ontworpen voor een bepaalde vraagcapaciteit. Wordt deze capaciteit overschreden, dan kan dat leiden tot storingen of defecten in apparatuur. De snelle opkomst van AI heeft de vraag naar energie sterk doen toenemen. Dit komt door het enorme rekenvermogen dat nodig is om AI-modellen te trainen en te gebruiken. AI, en dan met name deep learning en generatieve AI, werkt met complexe algoritmen die grote hoeveelheden data en rekenkracht vereisen. Daarvoor is krachtige hardware nodig – en die hardware is vaak grootverbruiker van energie.
Bovendien vinden deze AI-processen vooral plaats in datacenters, die niet alleen veel rekenkracht, maar ook intensieve koeling vergen. De groei van AI leidt tot uitbreiding van bestaande datacenters en de bouw van nieuwe faciliteiten. Hoewel er hard wordt gewerkt aan energiezuinige hardware en software, gaat de ontwikkeling van AI-technologie in veel gevallen sneller dan deze verduurzamingsmaatregelen kunnen bijbenen.
De impact van stroomuitval
Het stijgende energieverbruik door AI, in combinatie met uitdagingen als verouderde infrastructuur, toenemende cyberaanvallen en extreem weer, verklaart waarom stroomuitval steeds vaker voorkomt. Wat zijn de gevolgen van deze uitvalmomenten?
Een van de meest directe effecten van een stroomstoring is de verstoring van bedrijfsactiviteiten. Zonder elektriciteit stopt bij verreweg de meeste bedrijven de bedrijfsvoering, wat leidt tot verlies van productiviteit en omzet. Fabrieken moeten productielijnen stilleggen, waardoor leveringen vertragen en klanten ontevreden raken. Horeca en winkels die afhankelijk zijn van stroom voor koeling en kassasystemen kunnen bederfelijke waren verliezen of kunnen geen betalingen meer verwerken.
Stroomuitval veroorzaakt ook grote problemen bij servers en datacenters. Zelfs een korte onderbreking kan leiden tot gegevensverlies en functiestoringen. Computers en netwerkapparatuur lopen risico, met als gevolg verloren werkuren en mogelijk beschadigde data. Ook online bedrijven, die afhankelijk zijn van constante internetverbindingen voor verkoop en klantenservice, kunnen aanzienlijke financiële schade oplopen.
De economische impact van stroomuitval reikt nog verder dan deze directe verstoringen. Hele regio’s kunnen schade lijden. Gebieden met frequente stroomstoringen zijn minder aantrekkelijk voor investeerders en dat zet economische ontwikkeling en werkgelegenheid onder druk. Nieuwe bedrijven vestigen zich liever elders en bestaande ondernemingen kunnen besluiten te vertrekken, met banenverlies en minder belastinginkomsten voor lokale overheden tot gevolg.
Oplossingen om de impact te beperken
Investeren in betrouwbare stroomvoorziening is daarom essentieel om de impact van stroomuitval voor bedrijven en voor hun omgeving te beperken. Gelukkig zijn de oplossingen die de impact van stroomuitval kunnen beperken de afgelopen jaren aanzienlijk efficiënter en slimmer geworden.
Door de integratie van IoT-technologie is het nu bijvoorbeeld mogelijk om realtime de stroomvoorziening en stroomkwaliteit te monitoren en direct in te grijpen bij verstoringen. Daardoor kunnen uitvaltijd en kosten worden geminimaliseerd. Out-of-Band management – beheer dat is losgekoppeld van de reguliere infrastructuur – geeft systeembeheerders toegang tot netwerkapparatuur zonder gebruik te maken van een IP-verbinding. Zo kunnen ze basishandelingen uitvoeren, zoals het opnieuw opstarten van een router, zelfs als het netwerk door een storing onbereikbaar is. IoT-gestuurde apparatuur voor stroomkwaliteit levert bovendien waardevolle analyses die organisaties helpen hun energieverbruik te optimaliseren en het beheer te verbeteren.
Een andere recente ontwikkeling is de inzet van slimme netwerken, of smart grids, die de betrouwbaarheid en efficiëntie van de elektriciteitsdistributie vergroten. Deze netwerken maken gebruik van geavanceerde apparatuur die het aanbod en de vraag naar stroom continu in balans brengen. Ze kunnen storingen opsporen en isoleren, energie omleiden indien nodig en piekbelastingen spreiden. Daarmee dragen ze bij aan een stabiel en hoogwaardig stroomnet.
Wat de oorzaak ook is, organisaties kunnen het zich niet veroorloven de risico’s op stroomuitval te negeren. De schade en kosten kunnen enorm oplopen en zelfs de bedrijfscontinuïteit in gevaar brengen. Het is in deze tijd – waarin dus zelfs bij stabiele Europese landen geen garantie meer is op ongestoorde elektriciteitsvoorziening – belangrijker dan ooit om hoogwaardige oplossingen voor stroomkwaliteit te onderzoeken. Door tijdig maatregelen te nemen, kunnen organisaties de impact van stroomuitval op hun bedrijfsvoering en op de bredere economie flink beperken.
Dit is een ingezonden bijdrage door Danny Wessels, Product Marketing Manager bij Eaton. Omwille van de actuele relevantie wordt het artikel integraal gepubliceerd op ITdaily. De redactie is niet verantwoordelijk voor de inhoud.