Drie belangrijke high-end processors verschenen afgelopen week op de markt: twee van AMD en één van Intel. Ze zijn het bespreken waard, niet alleen omwille van hun hoge prijs en extreme prestaties, maar vooral vanwege het verhaal dat ze vertellen over de huidige stand van zaken in processorland.
AMD pakte afgelopen week uit met de Ryzen Threadripper 3960X en 3970X: twee monsters van chips, met respectievelijk 24 en 32 rekenkernen. Beide processors hebben multithreading aan boord en kunnen een turbokloksnelheid van 4,5 GHz bereiken, zij het op één rekenkern tegelijkertijd. De Threadripper 3960X haalt 3,8 GHz op de basisklok, de Threadripper 3970X betaalt voor het dubbele aantal kernen met 100 MHz aan snelheid en strandt op een nog steeds fenomenale 3,7 GHz.
(Relatief) dure patsers
De monsterchips zijn duur: de europrijzen variëren al naargelang de componentenwinkel van je voorkeur, maar reken zeker op 1.400 euro voor de Threadripper 3960X en minstens 2.000 euro voor de 3970X. Dat zijn de adviesprijzen, maar in de praktijk betaal je al snel iets meer. Voor een verdere vergelijking grijpen we terug naar de dollar-adviesprijs (1.399 dollar en 1.999 dollar) respectievelijk aangezien Intel adviesprijzen enkel zo communiceert.
Intel pakt van zijn kant uit met de Core i9-10980XE. Die processor is meer bescheiden: je krijgt ‘amper’ 18 kernen en 36 threads, met een basisklok van 3 GHz en een turboboostfrequentie van 4,6 GHz, naar traditie ook hier op één kern. Als adviesprijs suggereert Intel 999 dollar. Ook prijzig in absolute cijfers, een ongeziene sprong richting betaalbaarheid relatief gezien.
Knieval voor AMD’s prijszetting
Voor we AMD er opnieuw bijnemen, moeten we even kijken naar de Core i9-9980XE. Dat is de rechtstreekse voorganger van de Core i9-10980XE. 18 rekenkernen, 36 threads, 3 GHz basisklokfrequentie…: veel verschilt de specificatielijst van beide chips niet.
De twee processors worden zelfs allebei gebakken op 14 nm. De nieuwe processor is weliswaar op de nieuwste iteratie van dat proces en de Cascade Lake-architectuur gebaseerd, terwijl het oudere exemplaar een Skylake-chip is, maar verder zijn er weinig belangrijke verschillen. De adviesprijs bij lancering van de Core i9-9980 XE bedroeg 1.999 dollar oftewel bijna het dubbele van de nieuwe chip.
Veel verschilt de specificatielijst van de nieuwe en de oude Intel-chip niet.
Dat komt niet omdat Intel beseft dat er weinig nieuws onder de zon is in 14 nm-land. De prijsdaling is een rechtstreekse knieval voor AMD, dat met de agressieve prijsstrategie van Ryzen in het algemeen, en Threadripper in het bijzonder, de traditionele productpositionering van Intel onhoudbaar heeft gemaakt.
Geld per kern
De prijs per kern is de sleutel. Voor zijn meest extreme componenten in de Core-line-up deinsde Intel er niet voor terug om ongeveer 100 dollar per rekenkern te vragen. Voor de Threadripper 3970X betaal je bij AMD 62,4 dollar per kern. De iets minder complexe Threadripper 3960X is net iets voordeliger, met 58,2 dollar per kern. Voor de volledigheid halen we de 16-core Ryzen Threadripper 3950X er nog even bij, waar je net geen 50 dollar per kern betaalt.
AMD dekt vrijwel het hele high-end segment af, van 12 kernen tot en met 32 kernen. Geen enkele chip uit het Intel X-gamma was echt concurrentieel het laatste jaar. Je kon lief zijn en een cpu als de Core i9-9980XE vergelijken met een exemplaar van AMD met een gelijkaardige hoeveelheid rekenkernen. De AMD-chip zou net wel of net niet gelijkaardig presteren, wat interessant is vanuit een technisch oogpunt. Betrek dan de prijs bij de vergelijking en je moet al heel erg van Intel houden om niet de AMD-chip te kopen.
Bijbeensprintje
Intel deed lange tijd alsof er geen vuiltje aan de lucht was. Daar kwam enkele maanden geleden verandering in, toen team blauw in een slide tijdens een presentatie schoorvoetend toegaf dat het eigen portfolio niet meer de beste prijs-kwaliteitsverhouding van de sector bood. De Core i9-10980XE is een rechtstreeks antwoord op die situatie. Met 18 cores zit de processor netjes tussen de Threadripper 3960X met 24 kernen en de bovengenoemde Threadripper 3950X met z’n 16 rekenkernen. Prijs per kern bij Intel: 55,5 dollar. Dat is marktconform met de door AMD gedicteerde prijsregels.
Meer dan marktconform lijkt de Intel-chip echter niet te zijn. De problemen met 10 nm blijven Intel parten spelen. 10 nm bij Intel is vrijwel identiek aan 7 nm bij TSMC (waarop AMD zijn chips uit de 3000-reeks bakt), maar de nieuwe Core i9 is geen 10 nm-chip. De Cascade Lake 14 nm-processor heeft enkele inherente tekortkomingen vergeleken met chips met een kleinere bakresolutie, en daar kan Intel niet omheen. Het gevolg: verschillende reviewers rapporteren dat de 16-core-processor van AMD angstwekkend dicht in de buurt komt van de 18-core-chip van Intel.
Los daarvan is een eerste belangrijke conclusie dat AMD Intel in een achtervolgingsrol heeft geduwd wat pricing betreft. De Intel Core i9-109980XE is enkel competitief omdat Intel door AMD de regels van de markt heeft laten dicteren. Daarmee is Intel voorlopig bijgebeend in het sub-20-core-gamma.
Onbetwiste kampioenen
Maar dan vergeten we de AMD Ryzen Threadripper 3960X en 3970X waar we het stuk mee openden. Het meest geavanceerde productieproces van het moment, gecombineerd met de Rome 2-architectuur en meer rekenkernen dan Intel momenteel kan leveren in het Core-gamma, allemaal onder de initiële prijs van Intels 18-core-chip van vorig jaar. De twee processors hebben geen gelijke. Ze definiëren wat mogelijk is in het prosumer-segment en gaan over de hele lijn onuitgedaagd.
Natuurlijk heeft ook Intel processors met vergelijkbare of zelfs betere specificaties. Die chips wonen echter in het Xeon-gamma, en daar is de memo omtrent de nieuwe prijsstrategie nog niet afgeleverd. Het dichtst bij de Threadripper 3970X komt de Intel Xeon W-3275: een 14 nm Cascade Lake-product dat enkele maanden geleden werd geïntroduceerd. 28 rekenkernen, 56 threads en een adviesprijs van maar liefst 4.449 dollar, of 158 dollar per kern.
In het Xeon-gamma is de memo omtrent de nieuwe prijsstrategie nog niet afgeleverd.
Ja, de Xeon ondersteunt ECC-geheugen en heeft enkele andere leuke functies aan boord. In bepaalde heel specifieke niches zal dat ongetwijfeld belangrijk zijn. Belangrijkste verschil is misschien het TDP: 205 watt is niet slecht, ook al krijg je maar een basiskloksnelheid van 2,5 GHz. Anderzijds spaar je zo’n 2.449 dollar uit op je renderbak, door voor een Threadripper van AMD te kiezen. Je krijgt er bovendien vier extra rekenkernen bovenop, samen met een basiskloksnelheid die meer dan 1 GHz hoger ligt. Dat TDP van 280 watt is in dat opzicht niet zo slecht.
Valsspelerij
Er is één voordeel dat Intel nog wel heeft: productoptimalisatie. De fabrikant blijft diep verankerd in verticale markten en gebruikt zijn nauwe banden met softwarebouwers om de eigen chips een streepje voor te geven. Dergelijke praktijken zijn soms dubieus te noemen. In de tests van de drie chips die we vandaag als voorbeeld aanhalen, treedt Matlab naar de voorgrond als een goede illustratie.
Die wiskundige software is de norm in de academische wereld en bij verschillende industriële toepassingen. De code van Matlab is geoptimaliseerd voor AVX-extensies op een Intel-chip, waar op zich niets mis mee is. AMD’s processors bieden ook ondersteuning voor AVX2.
Detecteert Matlab een AMD-chip, dan valt de software echter terug op SSE1 voor de uitvoering van single instruction multiple data (SIMD)-instructies. Dat komt met een stevige impact op de prestaties, ontdekte Extremetech. De voorkeur voor Intel is duidelijk. AMD’s chips ondersteunen naast AVX2 ook SSE3/4, maar de software kiest toch voor de antieke optie. Sterker nog: via een debug-commando kan je de discriminatie uitschakelen en valt het prestatievoordeel voor Intel weg.
De situatie illustreert dat er in een professionele context meer speelt dan kernen en prijs. Als jij software nodig hebt met een onverantwoorde voorliefde voor Intel, dan zit je vast aan Intel, hoe oneerlijk dat ook is en hoe goed AMD’s concurrerende aanbod ook mag zijn. Nu Ryzen en Ryzen Threadripper aan populariteit winnen, Intel marktaandeel afgeeft en AMD superieure chips aflevert, kunnen we maar hopen dat de discriminerende code snel verdwijnt.
Totale oorlog
Intels X-reeks gaat al sinds de vroege dagen van het Core-gamma mee. De processors waren altijd al gericht op enthousiastelingen en prosumers. Aanvankelijk waren gamers een doelgroep, maar intussen kwamen daar grafische en CAD-professionals bij.
Intel gebruikte de X-chips om uit te pakken met hoge kloksnelheden en vooral hoge hoeveelheden rekenkernen op één chip binnen Core, dat traditioneel flink onder Xeon geprijsd zit en zo ook betaalbaar is voor wie geen OEM is. Vergeleken met Xeon was prijs nooit een differentiatie. X was duur, maar er was geen alternatief. De markt werd jarenlang gestuurd door Intel dat zelf besliste wat high-end was met de chips.
De strijd tegen Intel wordt gevoerd op twee fronten: kernen en prijs.
En nu is daar AMD. Al sinds de introductie van Ryzen hijgt AMD in Intels nek, maar met Rome 2 en TSMC’s 7 nm is de chipfabrikant helemaal daar. De strijd tegen Intel wordt gevoerd op twee fronten: kernen en prijs. De meeste kernen in het prosumer-segment komen van AMD, de laagste prijs voor een multithreaded-monster ook. Op het vlak van prijs houdt Intel dankzij de nieuwe prijsstrategie stand, op de kernen zien we nog geen antwoord.
We zijn benieuwd hoe team blauw zal reageren op het offensief, want een antwoord moet er komen. Wat een goed nieuws: een concurrentiestrijd in processorland die innovatie stimuleert en de prijzen drukt. We zien het graag gebeuren.