Waarom het chiptekort maar blijft voortduren

chiptekort illustratie

Zit er een microchip in, dan is het moeilijk te verkrijgen. Het chiptekort blijft maar aanhouden en 2022 zal naar alle waarschijnlijkheid geen soelaas brengen. Waarom is het zo moeilijk om de vraag naar het niveau van het aanbod op te krikken?

Tijd voor een nieuwe laptop? Dan is de kans groot dat de levertijd niet ‘morgen’ is, maar ‘langer dan zes weken’. Met componenten voor zelfbouwpc’s is het nog erger gesteld. Wie de nieuwste grafische kaart van Nvidia in zijn systeem wil stoppen om een krachtige workstation te bouwen of te ontspannen met spelletjes, betaalt het driedubbele van de officiële adviesprijs of mag maanden wachten. En dan spreken we nog niet over andere sectoren. Zo liet BMW pas nog weten dat het wagens zonder aanraakscherm zal verschepen, simpelweg omdat het niet aan de nodige chips voor touchscreens kan geraken.

Samenloop van omstandigheden

We onderzochten eerder al in detail waar het chiptekort vandaan komt. De korte samenvatting gaat als volgt: aan het begin van de pandemie hebben autofabrikanten hun bestellingen voor microchips teruggeschroefd, omdat ze een dalende verkoop vreesden. De vraag naar entertainment- en thuiswerkmateriaal steeg wel snel, waardoor chipfabrikanten de vrijgekomen capaciteit onmiddellijk konden opvullen. De autobouwers zagen al snel hun vergissing in, en zochten productiecapaciteit op die niet meer bestond.

Om de zaken nog wat erger te maken, draaiden chipfabrieken zelf niet op volle toeren tijdens de start van de pandemie omwille van de lockdowns. Tel daar nog een brand bij in één van de weinige fabrieken van ABF-substraat (een belangrijke grondstof voor essentiële microchips), en je krijgt een gekrompen aanbod tegenover een sterk gestegen vraag.

Actuele situatie

Vandaag draaien bestaande chipfabrieken opnieuw op volle toeren. Volgens Gartner werkten foundries aan 95,6 procent van hun totale productiecapaciteiten in het tweede kwartaal van 2021. Aangezien er marge nodig is voor onderhoud, is dat het maximum. Vergeleken met de 76,5 procent in het tweede kwartaal van 2019 is de productie dus flink toegenomen. Toch volstaat die moeite niet om het chiptekort weg te werken.

Er spelen op dit moment twee problemen. Eerst en vooral zijn er de high-end chips zoals moderne CPU’s en GPU’s. Daar vallen de tekorten al bij al redelijk mee. Chipfabrikanten zoals TSMC willen meer produceren en bouwen daarvoor de nodige fabrieken. Een nieuwe productielijn opzetten kost miljarden en duurt enkele jaren. Tegen 2024 zal de capaciteit van moderne chips een stuk hoger liggen.

Moeilijk uitbreiden

Veel sneller uitbreiden, gaat niet, zelfs met extra investeringen. De modernste microchips vandaag worden gebouwd met EUV-technologie. Extreme UV-lithografie gebruikt piepkleine golflengtes van onzichtbaar licht om de individuele componenten van microchips te ‘tekenen’. Enkel ASML in Eindhoven bouwt de complexe apparatuur en de fabrikant kan de vraag niet bijhouden. Dat impliceert dat vooral voor GPU’s tekorten nog even zullen aanhouden, al zijn die tekorten voor een stuk artificieel. Momenteel is de markt immers ziek met zogenaamde ‘scalpers’ die populaire componenten opkopen en duurder doorverkopen.

Enkel ASML in Eindhoven bouwt complexe EUV-apparatuur en de fabrikant kan de vraag niet bijhouden.

Bijkomend werkt het Trump-effect het chiptekort in de hand. De handelsoorlog gestart door de oranje ex-president zindert nog na. Chinese bedrijven bestellen meer chips dan ze nodig hebben, uit vrees dat hun toegang tot hardware van AMD of Intel plotsklaps verdwijnt. Ook dat ontwricht de markt.

Te weinig capaciteit voor oudere nodes

In de praktijk raken fabrikanten van laptops doorgaans wel aan de nodige processors en GPU’s. Ernstiger is het tekort van banale chips. Denk daarbij aan de minder gevierde hardware in laptops zoals de controller voor de batterij, maar ook de microchips in wagens, huishoudapparatuur, speelgoed… Dergelijke chips worden niet op de meest premium productiebanden gebouwd, maar op oudere nodes.

Daar heerst momenteel het grootste tekort, en fabrikanten staan niet te springen om het te verhelpen. Ook de productie van eenvoudige microchips vereist complexe fabrieken en zware investeringen, maar de marges zijn een stuk kleiner. Bovendien volgt de vraag traditioneel een cyclus. Een piek wordt gevolgd door een dal. Chipboeren vrezen dat wanneer ze nu investeren in extra capaciteit, die operationeel zal zijn wanneer de vraag opnieuw daalt. Dat zou een financiële aderlating betekenen.

Chiptekort vs. investeringsangst

Intussen woedt corona voort. We zijn nog steeds niet bij het nieuwe normaal en dat blijft zich weerspiegelen in de vraag. Fabrikanten zijn logischerwijze terughoudend om de huidige marktsituatie als de nieuwe norm te aanzien. En cru gesteld: als je fabriek de vraag niet kan bijhouden, is dat vooral het probleem van de vrager. Als aanbieder kan je de prijzen de hoogte in jagen en van de extra centen genieten, zonder dat je daarvoor een extra fabriek hoeft neer te poten.

Er is dus nog niet meteen licht aan het einde van de tunnel. De productiecapaciteit wordt weliswaar opgekrikt, maar dat geldt zoals gezegd voornamelijk voor de meer high-end chips waarop fabrikanten en ontwerpers hogere marges verdienen. De capaciteit voor de banalere volumechips dikt minder snel aan. Naarmate nieuwe productienodes online komen, kunnen producenten oudere nodes wel converteren om dergelijke chips bij te maken, al zal dat niet volstaan om het probleem snel op te lossen. Investeringen zoals die van TSMC, dat een 22/28 nm fabriek in Japan zal neerzetten speciaal om minder glamoureuze componenten te bouwen, zijn beperkt en werpen pas binnen enkele jaren hun vruchten af.

Volhouden

Zo blijft het chiptekort nog even actueel. High-end componenten zullen sneller opnieuw alomtegenwoordig worden, maar daarmee zijn de problemen van toestelproducenten wereldwijd niet opgelost. Zelfs de laptopbouwers blijven met de handen in het haar zitten wanneer ze wel hun CPU en GPU in stock hebben, maar niet de banalere chips en controllers die het geheel aan elkaar lijmen.

Tot slot laat de oververhitte productie van microchips geen enkele ruimte voor verdere tegenslag. Een accident in een fabriek, watertekorten bij de fabrieken van TSMC in Taiwan, noodweer in Texas: het laat zich allemaal onmiddellijk voelen. Er is geen surplus om een tijdelijk probleem op te vangen en geen druppel capaciteit om een dergelijk surplus aan te leggen. Voor de nabije toekomst moeten we leven met tragere levertijden, beperkte beschikbaarheid en hogere prijzen.

nieuwsbrief

Abonneer je gratis op ITdaily !

  • This field is for validation purposes and should be left unchanged.