Het gaat niet goed met het Finse Nokia. Het bedrijf dat jarenlang marktleider was in mobiele telefoons heeft zich inmiddels toegelegd op het bouwen van mobiele netwerken. Een specialistische markt met weinig concurrentie en hoge marges. Toch gaat het slecht met Nokia, het bedrijf zou op zoek zijn naar een structurele strategische oplossing. In de Verenigde Staten wordt geroepen om te investeren of het overnemen van Nokia. Of dat ook gaat gebeuren?
Vorig jaar oktober liet Nokia al weten dat het niet goed gaat. Dat de marges flink onder druk staan en dat er voorlopig geen dividend uitgekeerd zou worden. Iets dat funest is voor een beursgenoteerd bedrijf. Het bedrijf verloor vervolgens ruim 30 procent van zijn waarde op de beurs. Het valt allemaal niet zo goed te rijmen, waarom het zo slecht gaat met Nokia. Als je naar de markt omstandigheden kijkt, zou het juist heel goed moeten gaan. De CEO van Nokia, Rajeev Suri, is inmiddels vervangen door Pekka Lundmark.
Consolidatie in mobiele netwerkmarkt
De afgelopen jaren heeft er een harde consolidatieslag plaatsgevonden in de markt voor mobiele netwerken. Iets waar Nokia zelf aan mee heeft gedaan. Het gevolg is dat er nog maar drie bedrijven over zijn die apparatuur voor mobiele netwerken kunnen leveren: Nokia, Ericsson en Huawei.
Als je had moeten gokken, zou je eerder verwachten dat Huawei in de hoek zit waar de klappen vallen. Huawei wordt door de Amerikanen beticht van spionage en heeft alle producten en oplossingen van het merk verboden. Ook mogen Amerikaanse bedrijven in principe geen zaken doen met Huawei. De Amerikanen proberen hun bondgenoten zover te krijgen hierin te volgen. Sommige Europese landen hebben besloten om Huawei apparatuur te limiteren bij de bouw van nieuwe 5G-netwerken.
Op dit moment zijn veel telecomproviders bezig met het maken van plannen of zelfs al met het uitrollen van hun nieuwe 5G-netwerk. In landen waar Huawei onder een vergrootglas ligt, is het aannemelijk dat telecomproviders zullen kiezen voor Ericsson of Nokia. Ericsson lijkt een kleine voorkeur te genieten bij providers.
Ericsson heeft op dit moment namelijk 78 contracten gesloten voor het leveren van 5G-netwerken, waarvan er 24 al in de lucht zijn. Nokia heeft op dit moment 66 contracten gesloten voor 5G-netwerken en 19 netwerken in lucht. Huawei publiceert helaas geen cijfers over 5G-contracten, maar heeft recent wel laten weten een overeenkomst te hebben met 91 unieke telecomproviders. Dat kan dus zijn voor meerdere netwerken. Vodafone is bijvoorbeeld in meer dan 20 landen actief, met elk zijn eigen netwerk. Huawei loopt dus duidelijk voorop in deze markt. De reden dat Huawei zo populair is heeft te maken met het feit dat het bedrijf voorop loopt in innovatie. Huawei heeft de afgelopen jaren enorm geïnvesteerd in research en development, waardoor het bijvoorbeeld hogere snelheden kan bieden dan de concurrentie en ook nog eens tegen lagere prijzen.
Nokia’s uitdagingen; focus, kosten, cultuur en innovatie
Als we de financiële cijfers van Nokia en Ericsson vergelijken, dan zien we al snel dat de operating margin fors uiteenloopt. Nokia houdt slechts 2,1 procent over van elke euro die het omzet, bij Ericsson lag dat in 2019 onder de streep op 4,6 procent. Daarbij moet vermeld worden dat de operating margin van Ericsson eigenlijk 9,7 procent is, maar door herstructurering en een boete vanuit de VS is dat gedaald tot 4,6 procent.
De investeringen die Nokia en Ericsson doen in R&D ontlopen elkaar niet enorm, evenals het aantal werknemers. Huawei investeert wel fors meer in R&D. Hierdoor is het ook verder met zijn 5G-portfolio en kan het meer bieden voor minder geld. De verschillen tussen de producten van Nokia en Ericsson zijn moeilijker te duiden, behalve dat providers vaker kiezen voor Ericsson. Dat heeft vooral te maken met de scherpere focus die Ericsson heeft op het bouwen van radio access network (RAN)-apparatuur en het verhogen van de winstgevendheid. Uiteindelijk is de enige manier waarop ze zich kunnen onderscheiden van elkaar met innovatie en efficiëntie.
Bedrijfsculturen botsen
De vraag is alleen waar het bij Nokia zo ontzettend mis gaat. Als we de bronnen dichtbij het bedrijf mogen geloven dan ligt het antwoord in 2016 bij de overname van Alcatel Lucent. De vorige CEO van Nokia, Rajeev Suri, zag de kans om concurrent Alcatel Lucent over te nemen, dat zou moeten zorgen voor schaalvergroting, kostenbesparing en een flinke stijging in marktaandeel. Daarnaast zag Nokia een kans om de focus te verbreden door niet enkel radio access network aan te bieden, maar het complete netwerk. Hierbij komt de apparatuur van Alcatel Lucent goed van pas.
Op papier was het ook een hele goede overname. Waar Nokia zich in vergist zou hebben is het cultuurverschil tussen de twee bedrijven. Alcatel (Frans) en Lucent (Amerikaans) waren in 2006 gefuseerd en hadden toen ook al de nodige problemen om goed samen te werken. De Fransen en Amerikanen houden er beide een hele andere bedrijfscultuur op na. Ten tijden van de overname van Alcatel Lucent door Nokia kwamen die verschillen opnieuw bovendrijven. Nu was er een verschil tussen Nokia en Alcatel Lucent, maar tegelijk zouden de wegzakte frustraties tussen Alcatel en Lucent ook weer opspelen. Nokia zou grote moeite gehad hebben om de bedrijfsculturen samen te smelten.
Nokia heeft veel tijd verloren om alles goed op de rit te krijgen. Het bedrijf zou enkel gefocust hebben op kosten besparen, efficiëntie verhogen, reorganiseren en de problemen in de bedrijfscultuur oplossen. Met de reorganisaties hebben duizenden mensen hun baan verloren. Doordat Nokia druk bezig was met die processen en werknemers mogelijk onzeker waren over hun toekomst bij het bedrijf, was Nokia veel minder innovatief. De overname zou uiteindelijk geleid hebben tot minder innovatie in plaats van meer. Iets wat in oktober ook duidelijk werd toen Nokia de uitkering van dividend moest staken en de verwachtingen uit 5G-overeenkomsten naar beneden moest bijstellen.
Nokia onderzoekt strategische opties; prooi voor overname of activistische aandeelhouder
Inmiddels heeft Bloomberg bericht dat Nokia zijn strategische opties aan het afwegen is. De nieuwe CEO zal het bedrijf in rustiger, winstgevender en beter vaarwater moeten leiden. De vraag is alleen welke richting Nokia op zal bewegen. Het bedrijf heeft nu nog de nodige opties, maar veel tijd is er niet meer.
De meest voor de hand liggende optie voor Nokia is om net als Ericsson veel meer te focussen op radio access network, door enkel nog de antennes en inrichting van de mobiele masten aan te bieden en niet meer te proberen een complete end-to-end oplossing te bieden met alle netwerkapparatuur die daar weer achter hangt. Voor het core-netwerk en datamanagementsystemen moet Nokia ook concurreren met veel meer partijen. Als Nokia hiervoor zou kiezen kan het bepaalde divisies afstoten en verkopen, de opbrengst kan dan worden gebruikt om te investeren in RAN.
We lezen hier en daar ook dat Nokia zou kunnen fuseren met Ericsson om wederom schaalvoordelen te behalen. Dit lijkt ons geen realistisch idee, daarmee zou Nokia dezelfde fout maken. Het moet dan opnieuw bedrijven geen integreren en dat gaat ten kosten van de innovatie. Daarnaast zal die fusie niet snel goedgekeurd worden door de autoriteiten. Dan valt er nog een speler weg. Ook landen als Finland en Zweden zullen ongetwijfeld bang zijn voor een negatief effect op de werkgelegenheid.
Valt Nokia in Amerikaanse handen?
Tot slot is er de optie dat Nokia wordt overgenomen. Met een market cap van ongeveer 20 miljard euro zou het een forse overname zijn, maar voor sommige bedrijven of investeerders hoeft dit geen probleem te zijn. Of Nokia zelf actief op zoek gaat naar overnamekandidaten is niet duidelijk, die kans achtten we klein. Aan de andere kant roert de Amerikaanse politiek zich, dat er iets gedaan moet worden aan de dominantie van Huawei in deze markt. Verschillende politici hebben al geopperd om te investeren in Nokia en/of Ericsson. Dan is een overname van Nokia door een Amerikaanse partij ineens geen vreemde gedachte meer. Zeker niet als de politiek dit zou steunen met subsidies, belastingkortingen en dergelijke. Voor Nokia zal het geen voor de hand liggende optie zijn, maar als de aandeelhouders er veel op kunnen verdienen is alles mogelijk.
Liggen activistische aandeelhouders op de loer?
Tot slot sluiten we niet uit dat Nokia straks te maken krijgt met een activistische aandeelhouder. In een markt met zo weinig spelers, zoveel kennis en kunde bij Nokia, achten wij de kans zeer groot dat Nokia is ondergewaardeerd. Dat er met de juiste leiding, focus en investeringen veel meer rendement uit Nokia te halen moet zijn. Als Nokia alleen zou focussen op RAN kunnen ook nog de nodige divisies worden afgestoten en verkocht. Die aantrekkelijkheid voor een activistische aandeelhouder betekent dat de nieuwe CEO weinig tijd heeft.