Uit de meest recente cijfers van de Vlaamse werkbaarheidsmonitor (2019) blijkt dat nog niet de helft van de Vlaamse werknemers werkbaar werk heeft (49,6 procent). Om een werkzaamheidsgraad van tachtig procent te bekomen, moet er iets veranderen. Via het project ‘Technologie voor Werkbaar werk’ zien we hoe de toekomst van de productieomgeving vorm krijgt.
Werkbaar werk is een job waarin werknemers niet te maken krijgen met psychische vermoeidheid, fysieke klachten, lage werkbetrokkenheid of gebrekkige werkmogelijkheden. Een goede werk-privé-balans is belangrijk. Met een laagje technologie wil de Vlaamse overheid ervoor zorgen dat verschillende jobs werkbaar worden.
Dat demonstreerde de Vlaamse Overheid in het Open Atelier in Pelt, een echte productiehal waar vandaag een deel wordt ingepalmd door ‘slimme koppen’. Zo noemt Koen Cools van het Open Atelier de mensen van Flanders Make.
Brug tussen school en werk
We zijn vroeg in de ochtend in de auto gestapt en zagen de ochtendmist verdwijnen tijdens onze rit tussen de Limburgse velden. Last van files hadden we niet, al zorgde een tractor ervoor dat het niet met volle snelheid naar het Open Atelier in Pelt rijden was.
Open Atelier is geen reguliere werkplaats, maar een plaats waar mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt hun eerste werkervaring kunnen opdoen. Volgens Cools is deze locatie perfect om de industrie 4.0-proeftuin ‘Technologie voor Werkbaar werk’ in te richten. “Het is niet dat we het hoog in onze bol hebben, zoals ze dat hier in Noord-Limburg wel eens zeggen, maar er wordt nergens beter gewerkt dan bij ons”, vertelt de directeur.
Uit de Vlaamse werkbaarheidsmonitor van 2019 blijkt dat nog niet de helft van de Vlaamse werknemers werkbaar werk heeft (49,6 procent).
We zijn opgelucht dat er voor onze reportage geen beeldmateriaal nodig is. De proeftuin werd opgezet in het eerste gedeelte van de productiehal in Pelt terwijl het werkleven gewoon doorgaat in achteraan de productiehal. Luid kabaal van mensen die met hamers en ander werkmateriaal aan de slag zijn, overheerst meermaals de sprekers voor ons. Gelukkig zijn onze oren nog jong genoeg om zelf naar het geschiedenisverhaal van deze locatie te luisteren.
“Open Atelier is ontstaan door een groep vrijwilligers die jongeren wilden begeleiden die de schoolbanken moe waren. De brug tussen de schoolbanken en de werkplek werd zo gebouwd. Toen al zagen ze dat er nood was aan een plaats waar het talent terecht kan waar op reguliere werkplekken niets mee wordt gedaan. Uiteindelijk beoogt het Open Atelier een reguliere tewerkstelling bij één van de omliggende bedrijven.”
Technologie op de werkplek
Een initiatief dat nodig is om de werkzaamheidsgraad in Vlaanderen naar tachtig procent op te trekken: met hetzelfde doel voor ogen zag ook de industrie 4.0-proeftuin van Flanders Make het levenslicht. “Het project bestaat nu één jaar en nu hebben we mooie resultaten waarmee we naar buiten kunnen treden”, neemt Sonia Vanderlinden van Flanders Make, het woord over.
Zij loodst het aanwezige groepje journalisten mee langs de verschillende demonstraties die hun plekje in de hal kregen. Voor de eerste opstellingen hoeven we ons slechts een kwartslag te draaien. Daar staat een houten werkbank opgesteld met verschillende plastieken bakjes vol schroeven, moeren en bouten en een weegschaal. Boven de tafel zien we een soort projector hangen waar de letters Arkite in staan gegraveerd.
De toepassing is bekend bij Open Atelier: “De klantvragen en de vragen van bedrijven in de omgeving werden steeds uitdagender. Daarom kwam er een nood aan technologie”, horen we van Cools. Aan de werkbank staat een gemotiveerde werknemer van het initiatief klaar om een demonstratie te geven. Directeur Cools begeleidt het geheel: “Wie kent het niet dat je een meubel koopt om zelf in elkaar te draaien en er ontbreekt een schroef? Dat lost Arkite op door digitaal werkinstructies te geven.”
Op de monitor voor de werknemer verschijnt een afbeelding van het materiaal met het aantal stukken dat hiervan nodig is. Als het juiste materiaal uit de bakjes wordt gehaald, springt de voorstelling op de monitor automatisch naar de volgende instructies.
De soepele workflow voorziet de projector, leren we. Door middel van sensoren registreert het toestel uit welk plastieken bakje de werknemer materiaal neemt. Omdat het toestel niet kan bepalen of de juiste hoeveelheid schroeven worden genomen, volgt een controle door middel van gewicht.
Extra laagje realiteit
Een meer futuristisch beeld krijgen we bij de volgende demonstratie. Daar zien we een man gekleed in jeans en overhemd druk de vloer dweilen. Voor de demonstratie leeft hij zich in, in de job van een poetsmedewerker uit een cleanroom. Niet alleen de kleding oogt wat vreemd voor deze job, de man draagt ook een HoloLens van Microsoft over zijn bril.
“Poetsen van cleanrooms moet heel snel, je ziet niet dat het vuil is en het moet allemaal tegen een hoog tempo en erg perfect gaan. Door middel van de AR-headset kan de poetsmedewerker perfect zien welke delen van de vloer nog niet gedweild zijn door een rode kleurmarkering. Oogt het oppervlak donkergroen, dan heeft de medewerker te goed zijn best gedaan en kan hij of zij de volgende keer leren dat het dweilen best wat zachter mag.”
lees ook
De ge(s)laagde wereld van Augmented Reality
Wie gelooft dat dergelijke headsets morgen te vinden zullen zijn op de werkplek, helpen we even uit zijn droom. Momenteel staat de technologie namelijk nog niet ver genoeg om werknemers een hele werkdag comfortabel te laten werken. Amerikaanse soldaten die met de toestellen aan de slag gingen, voelden zich na drie uur te misselijk om met het toestel verder te werken. Bij de experts van Flanders Make zijn ze overtuigd dat de technologie in tien jaar wel voldoende voortgang zal boeken.
“Het gaat hier over een andere toepassing dan het poetsen van een kantoor”, maakt de demonstrateur nog duidelijk. Gelukkig, we weten ook over tien jaar nog hoe we de vloer bij ons thuis dweilen.
We merken op dat er geen camera’s of sensoren rond het afgeplakte poetsoppervlak staan opgesteld. De demonstrateur staart gefocust naar het deel ondergrond dat hij aan het reinigen is. De ingebouwde camera van de HoloLens staat er in de registratie alleen voor. Een voordeel op vlak van implementatie, maar misschien minder natuurlijk voor de werknemer.
Digitale werkruimte
Nog een stapje verder gaat het in de volgende demonstratie waar geen fysieke werkobjecten meer in de demonstratie aanwezig zijn. De persoon draagt een VR-headset en zet zich in het midden van de productiehal. De aanwezige journalisten kunnen via een monitor meekijken in de VR-headset waar we de man aan een klein werkstukje zien prutsen op een virtuele werktafel met verschillende moeren. Via de toepassing krijgt de werknemer de mogelijkheid om in een veilige omgeving te wennen aan het productieproces.
“Ik draag de Meta Quest 2, een commerciële headset die breed beschikbaar is voor aankoop. Door voor een commercieel product te kiezen, kunnen bedrijven veel sneller beslissen om te experimenteren met VR in hun bedrijf.”
lees ook
VR binnen je bedrijf: van hype tot essentieel onderdeel
Een nadeel voor de VR-headset in een productieomgeving zijn de controllers die de bewegingen van de gebruiker registeren. De man die voor ons druk in de weer is met het in elkaar zetten van het werkstuk, draagt deze controllers niet. Nog een voordeel van de gebruikte VR-headset.
Experimenteren zonder consequenties
Voor de laatste demonstratie maken we kennis met nog een andere headset, de Varjo XR3. Deze headset gaat een stuk preciezer te werk dan het commerciële product van Meta dat ook de markt van gamers wil aanspreken.
De straffe specificaties van de headset zijn nodig om werknemers te leren lassen. Een haarfijn werk waarvoor iedere beweging van de werknemer opgevangen dient te worden. De headset wordt hiervoor ondersteunt door twee infraroodsensoren die op de hoeken van de werkomgeving werden opgesteld.
Deze keer zien we wel een ijzeren werk voor de demonstrateur staan, in zijn hand houdt hij een nagemaakte laspost klaar voor actie. Brengt hij de laspost naar het werkstuk, dan ziet hij in zijn headset het felle licht dat tijdens het lassen verschijnen.
“Het gebruik van deze mixed reality-toepassing verlaagt de kosten om te leren lassen. Voor de simulatie is het mogelijk om eender welk object te gebruiken. Proefwerkstukken zijn niet langer nodig en het geld verdwijnt dus niet in de vuilbak.” Al zal het bedrijf wel diep in zijn buidel moeten tasten om de headset aan te kopen, reken op een bedrag van minstens 6.000 euro.
Afsluiten doen we met een stuk Limburgse vlaai waarna we weer genoeg suikers op hebben om ons in snel tempo in de uitwerking van de reportage vast te bijten. De Limburgers weten hoe ze gasten moeten ontvangen.