De Belgische digitale economie draait op volle kracht, maar niet iedereen zit in dezelfde wagon. Grote bedrijven sprinten vooruit, terwijl kmo’s moeite hebben om bij te benen.
De Belgische digitale economie draait op volle toeren, zo blijkt uit een recent gepubliceerd rapport van de FOD Economie. Maar onder die stevige groeicijfers schuilt een minder zichtbaar spanningsveld: het digitale groeitempo tussen grote ondernemingen en kmo’s loopt steeds verder uiteen.
Zeker op vlak van AI, infrastructuur en digitale maturiteit dreigt een structurele kloof. Voor CIO’s, IT-managers en digitale beslissingsnemers is dit het moment om bij te sturen, of achterop te raken. We duiken dieper in de cijfers.
AI-adoptie: België is koploper én achterblijver
Op papier is België een Europese AI-koploper. 24 procent van de Belgische bedrijven maakt vandaag gebruik van minstens één vorm van artificiële intelligentie. Dat is ruim boven het Europese gemiddelde. In de ranglijst staat België op de derde plaats, vóór buurlanden zoals Duitsland (20 procent) en Frankrijk (12 procent).
Maar wie dieper kijkt, ziet een scheefgroei. Grote bedrijven adopteren AI massaal: twee op drie gebruiken AI-toepassingen zoals machine learning, taalherkenning of geautomatiseerde workflows. Bij kleine ondernemingen blijft het gebruik steken op 20 procent. Middelgrote bedrijven zitten daar ergens tussenin.
Die kloof vertaalt zich ook in het soort technologieën dat bedrijven gebruiken. Grote bedrijven focussen op workflowautomatisering, deep learning en natuurlijke taalgeneratie. Kleine bedrijven beperken zich meestal tot basisautomatisering of blijven voorlopig zelfs helemaal weg van AI.
Voor kmo’s vormt het gebrek aan interne expertise de grootste drempel, gevolgd door problemen met datakwaliteit, technologische compatibiliteit en kosten. Opvallend: ethische bezorgdheden spelen nauwelijks een rol. De rem zit dus niet op niet willen, maar op niet kunnen.
Digitale intensiteit
De Digital Intensity Index (DII) geeft een beeld van hoe volwassen Belgische bedrijven zijn in hun digitale transformatie. De resultaten spreken opnieuw boekdelen: terwijl 95,3 procent van de grote ondernemingen een “hoog” tot “zeer hoog” niveau haalt, geldt dat voor slechts 34,5 procent van de kmo’s. Eén op vijf kmo’s blijft zelfs hangen in de laagste categorie.
Digitale intensiteit meet onder meer het gebruik van AI, cloud, cybersecurity, vergadertools en digitale training van medewerkers. Ook hier geldt: hoe groter het bedrijf, hoe uitgebreider het digitale fundament.
Die maturiteit vertaalt zich naar wendbaarheid. Grote bedrijven kunnen sneller pivoteren bij technologische veranderingen, vlotter hybride werken organiseren, en efficiënter omgaan met cyberdreigingen. Voor kmo’s is er nood aan begeleiding én betaalbare oplossingen om de kloof te dichten.
lees ook
‘Hoe eenvoudig ook, het is altijd te ingewikkeld’: de uitdagingen van hybride vergaderen
Glasvezel hapert
Als het aankomt op mobiele connectiviteit heeft België zich op indrukwekkende wijze herpakt. Waar 5G-dekking in 2023 nog een pijnpunt was, is die in 2024 explosief gegroeid naar 96 procent: nipt boven het EU-gemiddelde. Ook de algemene netwerkdekking zit goed: 93 procent van de Belgische bevolking heeft toegang tot breedbandinternet van hoge kwaliteit. Onderzoek door Okta schetst dan weer een veel minder positief beeld van 5G-beschikbaarheid en rangschikt België als slechtste leerling van de EU-klas.
Toch schuilt ook hier een asymmetrie. België staat stijf onderaan de Europese ranglijst wat betreft glasvezeldekking. Slechts dertig procent van de bevolking beschikt over fiber to the premise of ‘volledige glasvezel’, tegenover het Europese gemiddelde van 69 procent.
Een verklaring voor de trage glasvezeluitrol? België leunt vandaag nog grotendeels op hybride netwerken die glasvezel met coax combineren, zoals Docsis. Die hybride netwerken zijn weliswaar performant, maar remmen de structurele ontwikkeling van glasvezelinfrastructuur af, merkt FOD Economie op.
lees ook
Coax is eindig, glasvezel niet: waarom fiber weinig te vrezen heeft van 5G of satelliet
Voor grote bedrijven met toegang tot bedrijfsnetwerken of colocatie-infrastructuur is dat zelden een probleem. Voor kmo’s of bedrijven in minder dichtbevolkte gebieden — die vaker afhankelijk zijn van publieke infrastructuur — kan het gebrek aan glasvezel op termijn een reële bottleneck vormen voor de uitrol van datagedreven toepassingen, cloudstrategie of AI-integratie en zo de groeiende kloof nog verder uitdiepen.
Gezocht: ICT-talent
België scoort relatief goed wat betreft de inzet van ICT-specialisten: 29 procent van de bedrijven telt minstens één interne expert op de loonlijst, tegenover 20 procent gemiddeld in de EU. Maar ook hier is de kloof zichtbaar: bij microbedrijven (2–9 werknemers) heeft minder dan één op tien een eigen ICT’er in dienst. Bij kleine bedrijven is dat 20 procent. Pas vanaf 50 medewerkers wordt het standaard.
FOD Economie merkt op dat het aandeel van de bevolking dat in de ICT-sector werkt aan het stagneren is. Dit blijft hangen tussen de vijf en tien procent. Tegen 2030 zou dit naar tien procent moeten stijgen.
Aan vraag naar ICT-experten geen gebrek, maar de zoektocht naar talent blijkt niet eenvoudig. Bedrijven die ICT’ers proberen aan te werven, botsen vooral op een gebrek aan relevante kwalificaties en een laag aantal sollicitaties. Hoge looneisen komen pas op de derde plaats. De ‘war for talent’ is dus reëel in België, en vooral buiten de grote steden is het moeilijk om gespecialiseerde profielen te vinden.
Een bijkomende uitdaging: het opleidingsaanbod blijft versnipperd, zeker voor kmo’s die zelf geen interne opleidingsstructuur hebben. Zonder structurele samenwerking tussen onderwijs, overheid en sectororganisaties, blijft dit een rem op innovatie.
Wat betekent dit voor ICT-beslissingsnemers?
Het rapport toont twee gezichten van de Belgische ICT-sector: op macroniveau lijkt België een uitblinker, maar onder die mooie cijfers schuilt een digitale spreidstand. Voor grote bedrijven ligt de focus op optimalisatie, schaalvergroting en AI-innovatie, terwijl kmo’s vooral proberen bij te benen.
Wat kan je als ICT-beslissingsnemer nu leren uit het rapport? Met deze vier actiepunten bouw je aan een stevig digitaal fundament voor je organisatie:
- Investeer gericht in AI: begin met toepassingen die weinig integratie vergen, zoals AI-gebaseerde klantenservice of documentverwerking.
- Versterk je digitale fundamenten: cloud, cybersecurity, connectiviteit en training zijn de basis voor succesvolle digitale transformatie.
- Werk samen: sluit je aan bij sectorinitiatieven of opleidingsnetwerken om expertise in huis te halen zonder alles zelf te moeten opbouwen.
- Bekijk infrastructuur strategisch: in regio’s met beperkte glasvezeldekking kan een overstap naar colocatie of edge-oplossingen een slimme zet zijn.